İlaç tedavisinde yöntem:
1. Yağ depolanmasını engellemek (iştahı kesmek, yağ emilimini azaltmak)
2. Yağ kullanımını artırmak olmalıdır (termogenezi artırmak, lipolizi artırmak)
İştah kesiciler:
Hem katokolaminerjik hem de serotoninerjik yolla iştahı kesen sibutramindir.
Yağ emilimini azaltanlar: Orlistat gastrointestinal lipazı inhibe ederek bağırsaktan trigliserit hidrolizini azaltır, yağ emilimini azaltır ve kilo vermeye neden olur.
Termogenez artışı: Sempatik sinir sistemi aktivasyonu veya oksidatif fosforilasyon artışı sayesinde sağlanabilir. Efedrin adrenerjik etkili termojenik bir ilaçtır kafein ise bu etkisini potansiyelize eder. Sibutramine noradrenalin geri alımını azaltarak termogenezi artırır.
İlaç tedavi endikasyonu nedir?
Obezitede ilaç tedavi endikasyonu vücut kitle indeksi >30 olduğu zaman veya vücut kitle indeksi >27 ve ilave hastalık veya risk faktörü olduğu zaman düşünülür.
İlaçların güvenliği konusunda FDA onayı var mıdır?
Orlistat ve Sibutramine için FDA onay vermiştir.
Uzun süreli kullanımda yan etkisi görülmüş müdür?
Xendos çalışmasında 4 yıl, günde 3 kez 120 mg kullanılmasına rağmen ciddi bir yan etki görülmediği bildirilmiştir.
Yan etkileri nelerdir?
Yağlı dışkı
Defakasyon sıklığında artış
Yağlı lekelenme
Ani dışkılama gereksinimi
Gaz çıkarma
Dışkı kaçırma
Gazla birlikte sızıntı
Akışkan dışkılama
Sulu dışkı
Bu yan etkiler diyetteki yağın %30 altına çekilmesi ile ortadan kalkabilir.
Yağda eriyen vitaminleri azaltır mı?
Genellikle referans değerlerin altına düşürmemekle birlikte bu açıdan ilave vitamin verilebilir. Vitamin verilecekse en az 2 saat arayla verilmelidir
İlaç etkileşimi var mıdır?
Siklosporin ile etkileşebilir
Kontrendikasyonları nelerdir?
-Kronik malabsorbsiyon
-Kolestaz
-Gebelik ve laktasyon (veri yok)
Sibutramine hakkında ayrıntılı bilgi verir misiniz?
-Selektif serotonin ve noradrenalin geri alımını inhibe eder
-Serotonin ile tokluk hissi yapar, NA ile sempatik sinir sistemi yoluyla termogenezde artış ve gıda alımında azalma yapar
-Sitokrom p-450 enzimi ile karaciğerde metabolize olur
-Kilo verdirici etkisi doza bağlıdır
-Bir yıllık kilo kaybı ortalama %6-10 arasıdır
-Sabah alınan tek doz tüm gün boyunca etkili olur
-İnilen kiloda kalınmayı da sağlar
-Tedavi ile trigiserit, insülin, c-peptid, ürik asit düzeyleri düşmüştür
-HDL kolesterol düzeyleri artmıştır.
-Bağımlılık yapmaz
-İlk 3 ayda 3 kg’dan az kilo kaybı olanlarda ilaç fayda etmeyecektir
-İlk 4 haftada 2 kg’dan fazla zayıflayanlarda etkili olacak demektir.
Sibutramine’in yan etkileri nelerdir?
Ağız kuruluğu
Anoreksi
İştah artışı
Konstipasyon
Uykusuzluk
Baş dönmesi
Gerginlik
Taşikardi
Ciltte döküntü
Bulantı
Hipertansiyon
Terleme
Anksiyete
Baş ağrısı
Hemoroid agrevasyonu
Yan etkiler doza bağımlıdır
Kan basıncı yüksek, kontrolsüz hastalarda kullanılmaz
Sibutramine için kontendikasyonlar nelerdir?
Koroner kalp hastalığı
Konjestif kalp yetersizliği
Taşikardi (NDS:10 artarsa ilaç bırakılır)
Periferik arteryel okluzif hastalık
Aritmi
Kontrol altına alınmamış hipertansiyon (TA:10 mmHg artar ise ilaç bırakılır)
Psikiyatrik bozukluklar, ilaç veya alkol bağımlılığı
MAO inhibitörleri veya santral etkili ajanlarla beraber (SSRİ, trisiklik antidepresanlar) (Bu ilaçlar bırakıldıktan en az 2 hafta sonra sibutramine başlanabilir)
Serebrovasküler hastalıklar
Hipertiroidizm
Feokromasitoma
Dar açılı glokom
Ciddi karaciğer veya böbrek yetersizliği
Gebelik veya laktasyon
Yaş<18 (Veri yok) (Yaşlılarda güvenle kullanılabilir)
P450 sistemini kullanan diğer ilaçlarla (Eritromisin ve ketokanazol) etkileşebilir
Orlistat’ın etki mekanizması nedir?
Bağırsaktaki lipoprotein lipazı inhibe eder. Bağırsaktaki trigiseritlerin monogliserit ve serbest yağ asiti olarak ayrılarak emilmesini %30 oranında inhibe eder. Emilmeyen yağ gaita ile atılır. Bağırsaktaki monogliserit ve serbest yağ asidi miktarının azalması kolesterolün çözünürlüğünü ve emilimini azaltır.
İlacın etki süresi ne kadardır? Nasıl kullanılmalıdır?
Etki süresi 2 saattir. Bu nedenle yemekle beraber alınmalıdır. O öğünde alınan gıdalardaki yağı bloke eder. Bu nedenle 3×120 mg olarak alınır.
Sistemik emilimi var mıdır?
Hayır.
Başka faydaları var mıdır?
Kan şekerini düşürür
Kan basıncını düşürür
Total kolesterolü (% 4-11), LDL (% 5-10), Lp (a) ve trigliseridi düşürür (Lipid düşürücü etkisi kilo vermeden bağımsızdır)
Açlık insülin düzeyini düşürür
Bel çevresini küçültür
Yeniden kilo almayı azaltır
Diyabete ilerleyişi azaltmıştır (% 37) (Xendos çalışması)
Morbidite ve mortaliteyi azaltır
Tedaviye ilaç ilavesi kilo vermeyi artırır mı?
İlaç ve yaşam tarzı değişikliğinin beraberce olması durumunda kilo vermenin yaklaşık 3 kat arttığı gösterilmiştir.
İlaç alındığı müddetçe zayıflatır mı?
İlaçlar ilk 6 ay kilo verdirmeye yardımcı olurken, 6 aydan sonra ise yeniden kilo almayı önler. En önemli faydası da budur. Altı ayın sonunda plato safhası denilen kilo vermenin durduğu bir dönem vardır. Bu dönemde umutsuzluğa kapılmamak gerekir. Hastaların çoğu bu dönemde ilacın işe yaramadığını düşünerek ilaçlarını bırakmaktadırlar.
İlaç kullanarak ne kadar zayıflanır?
İlaçlar ilk 6 ayda başlangıçtaki kilonun %7-10 kadarını kaybettirir. İlaç tedavisine devam edildiğinde ise yeniden kilo alınması önlenebilir.
İlaç kullandığı halde zayıflama olmuyorsa?
İlaç sadece yardımcı bir faktördür. Diyet ve yaşam tarzı değişikliği ile beraber etkili olur.
İlacı bırakılırsa kilo alınır mı?
Evet. İlacı bırakanların tekrar hızla kilo aldıkları görülmüştür ki bu da ilacın ne kadar faydalı olduğunu göstermektedir.
İlaca cevap verilmediğine ne zaman karar verilir?
Diyetine uyan hastada 1 ay içerisinde 2 kg’dan az kilo kaybı varsa tedaviye yanıt oranı düşüktür, yeniden değerlendirilmesi gerekir.
yazan: Dr. Yavuz Furuncuoğlu
kaynak: Bilimsel Zayıflama – Akis Kitap
