Herkesin yaptığını yapmayı bıraktığımız zaman, hep böyle gidenleri böyle gitmemeye doğru sürüklediğimiz zaman, eski köye yeni adet getirdiğimiz zaman hayata ve kendimize daha başka açılardan bakabiliriz. Kendi hayatımda da etrafımdaki özel örneklerde hep sıra dışılığın kazandırdıklarına şahit oldum.
Tarihteki önemli insanların başarılarının altında mutlaka bir sıra dışılık vardı. Mesela Cengiz Han tek başına tarihi değiştirken kendinden önce kimsenin yapmaya cesaret edemediklerini yapmıştı. İşte onlardan birkaçı:
· Cengiz Han savaşçı kimliği yanında politik, idari ve sosyal anlamda da ülkesini etkileri bugüne dek uzanan pek çok yenilikle tanıştırmış. İşte Cengiz Han’ın bir devlet adamı olarak dünya tarihine etkileri:
· Geniş sınırlara yayıldığı Moğol İmparatorluğu Rusya ve Çin gibi Asya ülkelerinin kültürlerini derinden etkilemiş. Kontrol altına aldığı her bölgede aristokrasiye son veren Cengiz Han, üstün zekalı ve kabiliyetli kişilerin yönetime geldiği bir idare biçimini benimsedi.
· Büyük bir posta sistemi kurdu.
· Abaküs ve pusulanın Asya’da yaygınlaşmasını sağladı.
· Evrensel bir alfabenin yayılması için çalıştı. Okur-yazar olmadığına dair genel bir kanı yaygınken, son bulunan Çin ve Moğol kaynakları Cengiz Han oldukça kültürlü bir adam olduğunu gösteriyor. Cengiz han’ın olduğu kanıtlanan eski bir el yazısının içeriğine bakılırsa, Cengiz Han Tao vaaz metinlerinin bile okuyabiliyormuş.
· Moğol İmparatorluğu’nun İpek Yolunu yeniden inşası çalışmalarında sağladığı politik istikrar Çin, Orta Doğu ve Avrupa arasında seyahat ve ticaretin gelişmesine olanak verdi.
· Moğolların Asya’da egemen olmasıyla eski Göktürk topraklarında yaşayan Türk boyları Batı’ya göç etmeye başladılar.
· İşkenceyi yasaklayan Cengiz Han, öğretmenleri ve doktorları vergiden muaf tuttu.
· Hâkimiyeti altında bulunan kişilere din özgürlüğü tanıdı.
· Koyduğu kuralları Moğolca bir yasa kitabıyla metinleştirdi.
· Asya’da tek ve büyük bir devletin egemen olmasıyla iktisadi yaşamda önemli değişiklikler meydana geldi. Ülkeler arasında sınırlar ve gümrükler ortadan kalkarken, Asya’nın genelinde ticaret önemli ölçüde canlandı.
· Cengiz Şaman inancına sahip olmakla birlikte, siyasal olarak İslam ülkelerine yakınlaşmasıyla pek çok Moğol İslamiyet’i kabul etti. Böylece Asya’daki dinler mücadelesinde hatırı sayılır bir rol üstlenmiş oldu.
· Cengiz’in ordusu onluk sistem ve hareketli birliklere dayanıyordu. Onlara, yüzlere, binlere ve onbinlere(tümenlere) ayrılan orduda tümenler birbirlerinden bağımsız olarak hareket etme hakkına sahipti. Cengiz han generalle kendi yetkilerini veriyor ve bu generaller önde bulunan süvarilerle keşfe çıkar, saldırır ve geri dönerlerdi. Asıl birlikse Uygurların yüksek teknolojileriyle donatılmış silahlarla geride beklerlerdi.
· Askerler savaş sırasında ihtiyaç duyacakları alet ve araçları temin etmekle yükümlüydüler. Yanlarında getirdikleri yüksek rütbeli kumandanlar tarafından kontrol edilirdi.
· Her askerin birden fazla atı bulunur ve atların yorulmaması için de savaş sırasında değiştirilerek kullanılırdı.
· Erkek askere gittiğinde evde ve askerde onun yerini kadın alırdı.
· Cengiz generallere kendi yetkileri verir, bunlar önde düşmana saldırırken, asıl birlikler ileri teknolojinin kullanıldığı silahlarla geride beklerlerdi.
· Savaşta askerler yarı aç bırakılırdı. Çünkü tok olan askerin savaşta verimli olamayacağı inancı hakimdi.
· Savaşta elde dilen ganimetler askerler arasında eşit şekilde taksim edilirdi.
Tayyibe Şanslı
