Sanat, bilim, din, siyaset ve hayatın diğer bütün alanlarında ancak bireyler yeni bir şey bulmuş ve ortaya koymuştur. Bir kurulun veya toplumun icat ettiği bir şey yoktur. Toplum, yaratıcılığını ve büyüklüğünü bireylerle ortaya koyar. İki kişi bir araya gelerek bir şey icat edemez. Deha ve yaratıcılık daima kişiseldir. Bir kitap veya ansiklopediyi ortaklaşa yazmak mümkündür. Fakat burada da herkes bir bölümünü yazar ve o bölümün sahibidir.
Çoğu zannediyor ki birey olmak, yalnız kendini düşünmek, yani bencil olmaktır. Bu anlamdaki bireycilik, elbette makbul bir şey değildir. Birey olmak, kendi kararlarını yalnız kendisi vermek demektir. Kişi olmak, ancak birey olmakla mümkündür. Kişilik, birey olmanın görünen yüzüdür. İnsan birey olmadığında, bir cemaatin veya grubun adı anılmayan üyesi olur. Toplumlar gelişip ilerledikçe insanlar dinîve etnik kimliklerini kendileri seçerler, birey olurlar. Dışlarındaki bir karara katılmak veya katılmamak, iradelerine kalmış bir şeydir.
Uygarlık ve kültür, bireylerin çalışmalarının eseridir. Asrımızda birey ortadan kaybolmuştur. İnsanlar, başkaları tarafından kendilerine dayatılan bir yaşam tarzını sürdürüyorlar. Alışveriş yapacağı marketten okuyacağı kitaba, giyeceği giysiye kadar başkaları karar veriyor fakat o, kendisinin karar verdiğini sanıyor. İnsan hiçbir zaman bu kadar kendinden uzaklaşmadı. Her şey merkezden ve görünmeyen bir el tarafından yönetiliyor. Kalabalıklar içinde birey, bir toz zerresi gibi kaybolup gidiyor, insanlar birbirine benzer hâle geliyorlar.
Sanıldığının aksine azınlık çoğunluğun sırtından geçinmiyor, bilakis çoğunluk azınlığın sırtından geçiniyor. İşleri yürütenler, çekip çevirenler, yaratıcı olanlar, daima ufak bir azınlıktır. Diğerleri, “buradan al oraya koy” gibi çok basit işleri yaparlar. Hiçbir yaratıcılıkları yoktur. Bütün keşifler, icatlar, yenilikler, artı değer yaratanlar ufak bir azınlıktır. Bu azınlık olmasaydı bugün hâlâilkel insanlar gibi yaşayacaktık. Bu fedakâr insanlar, başkalarının rahatı için hayatlarını vermekten çekinmediler. Elektriği, buharlı gemiyi, telefonu bireyler buldu.
Dinler esasında, insanları kişi ve birey yapmak içindir. Kabile ve aşiret bağlarından kurtararak onları kendi başına karar veren ve hareket eden insanlar hâline getirmeyi amaçlar. Köleleri bile özgür insanlar gibi değerlendirir ama ne yazık ki daha sonraları birey olmak, kendi aklıyla hareket etmek âdeta kınanır bir hâle geldi. Kimse kendi fikrini ve düşüncesini söylemeye ve geliştirmeye çalışmıyor. Kişiliksiz insan, birer kukla ve robot hâline gelir. Birey olmakla bireyci ve egoist olmak karıştırılıyor. Birey olmazsa, sorumluluk da olmaz.
*
Cuma Özusan
Kaynak: Bilgece Yaşamak
www.gencgelisim.com
