🏛️ Hayatı ve Erken Dönemi
Nizamülmülk, 10 Nisan 1018 tarihinde İran’ın Horasan bölgesindeki Tus şehrinde doğmuştur. Gerçek adı Ebu Ali Kıvamüddin Hasan bin Ali bin İshak et-Tûsî olan Nizamülmülk, Gazneliler döneminde devlet hizmetine girmiştir. 1059 yılında Gazneliler’in Horasan valisi olarak atanmış, 1063’te ise Selçuklu Devleti’ne katılarak Sultan Alp Arslan’ın Belh valisinin yanında görev yapmıştır. 1064 yılında ise Büyük Selçuklu Devleti’nde vezir olarak atanmıştır. Academia+5Vikipedi+5Biyografiler+5Biyografiler+1nizamulmulkaihl.meb.k12.tr+1
👑 Devlet Yönetimine Katkıları
Nizamülmülk, Sultan Alp Arslan ve Sultan Melikşah dönemlerinde 29 yıl boyunca vezirlik yapmıştır. Bu süre zarfında, devletin yönetiminde önemli reformlar gerçekleştirmiştir:Haber7
-
Nizamiye Medreseleri: Nizamülmülk, eğitim sistemini güçlendirmek amacıyla Nizamiye Medreseleri’ni kurmuştur. Bu medreseler, İslam dünyasında yükseköğretimin gelişmesine katkı sağlamış ve birçok alim yetiştirmiştir. İslam ve İhsan
-
Siyasetname: Nizamülmülk, devlet yönetimi ve siyasetle ilgili öğütlerini “Siyasetname” adlı eserinde toplamıştır. Bu eser, hem dönemin yönetim anlayışını yansıtır hem de sonraki nesillere rehberlik etmiştir.Biyografiler+1İslam ve İhsan+1
-
İkta Sistemi: Türk-İslam devletlerinde ilk kez askeri ikta sistemini uygulamaya koymuştur. Bu sistem, askerlerin toprak karşılığında maaş almasını sağlayarak orduyu güçlendirmiştir. İslam ve İhsan
-
Bâtınîlerle Mücadele: Nizamülmülk, Bâtınîler (Haşhaşiler) ile mücadeleyi devlet politikası haline getirmiştir. Bu sayede, devletin içindeki bölücü unsurlara karşı etkin bir direniş sergilenmiştir.İslam ve İhsan
⚔️ Askerî ve Siyasi Başarıları
Nizamülmülk, devletin iç ve dış politikalarında önemli roller üstlenmiştir:
-
Malazgirt Meydan Muharebesi: Vezir olduğu dönemde, Sultan Alp Arslan’ın Malazgirt Meydan Muharebesi’nde Bizans İmparatoru IV. Romen Diyojen’e karşı kazandığı zaferde stratejik danışmanlık yapmıştır.
-
Melikşah’ın Tahta Çıkışı: Sultan Alp Arslan’ın ölümünün ardından, Melikşah’ın tahta çıkmasını sağlamış ve devletin istikrarını korumuştur.
-
İç İsyanların Bastırılması: Sultan Melikşah’a karşı başkaldıran Selçuklu prenslerini itaat altına almış, devletin birliğini pekiştirmiştir. Biyografiler
🕊️ Ölümü ve Mirası
Nizamülmülk, 14 Ekim 1092 tarihinde İran’ın Nihavend şehrinde suikasta uğrayarak hayatını kaybetmiştir. Ölümü, Büyük Selçuklu Devleti’nde derin bir boşluk yaratmış ve devletin istikrarı sarsılmıştır. Ancak geride bıraktığı eserler ve reformlar, onun mirasını yaşatmaya devam etmektedir.Biyografiler
Nizamülmülk, sadece bir devlet adamı değil, aynı zamanda bir düşünür ve reformcudur. Onun yönetim anlayışı, adalet ve eğitim vurgusu, Türk-İslam devlet geleneğinin şekillenmesinde önemli bir rol oynamıştır. Bugün bile, onun mirası, devlet yönetimi ve siyasetle ilgilenenler için bir rehber niteliğindedir.
