Hayatı ve Siyasi Kariyeri
Ali Adnan Ertekin Menderes, 1899 yılında Aydın’ın Koçarlı ilçesine bağlı Çakırbeyli köyünde doğdu. Babası İbrahim Ethem Bey, annesi Tevhide Hanım’dır. Anne ve babasını küçük yaşta kaybeden Menderes, babaannesi tarafından büyütüldü. Eğitimine İzmir İttihat ve Terakki Mektebi’nde başladı, ardından İzmir Amerikan Koleji’nde öğrenim gördü. I. Dünya Savaşı sırasında yedek subay olarak askere alındı, ancak hastalanması nedeniyle cepheye gidemedi. Kurtuluş Savaşı’nda aktif rol aldı ve İstiklâl Madalyası ile ödüllendirildi. Haberler+8Adnan Menderes Üniversitesi+8Biyografya+8Haberler+3TDV İslâm Ansiklopedisi+3Adnan Menderes Üniversitesi+3Mepa News+3Haber7+3TDV İslâm Ansiklopedisi+3Haber7+4turkogluadnanmenderesal.meb.k12.tr+4Haberler+4Furkan Nesli Dergisi+2Haberler+2TDV İslâm Ansiklopedisi+2Furkan Nesli Dergisi+1Vikipedi+1
Siyasi hayatına 1930 yılında Serbest Cumhuriyet Fırkası’nın Aydın il başkanı olarak başladı. Partinin kısa süre sonra kapatılmasının ardından Cumhuriyet Halk Partisi’ne (CHP) katıldı. 1931, 1935, 1939 ve 1943 seçimlerinde Aydın milletvekili olarak meclise girdi. Bu dönemde Ankara Üniversitesi Hukuk Fakültesi’nde eğitim alarak hukuk diploması aldı. Vikipedi+6BBC+6Furkan Nesli Dergisi+6
1945 yılında, CHP içindeki toprak reformu tartışmaları sırasında partiyle görüş ayrılığına düşerek milletvekilliğinden ve partiden istifa etti. 7 Ocak 1946’da Celâl Bayar, Fuat Köprülü ve Refik Koraltan ile birlikte Demokrat Parti’yi (DP) kurdu.
🏛️ Başbakanlık Dönemi (1950–1960)
14 Mayıs 1950 genel seçimlerinde Demokrat Parti’nin büyük zaferiyle Türkiye’de ilk kez iktidar barışçıl bir şekilde el değiştirdi. Menderes, 22 Mayıs 1950’de başbakanlık görevine başladı. Bu dönemde ekonomik kalkınma, tarımda makineleşme ve altyapı yatırımları ön planda oldu. Ayrıca dini özgürlükler konusunda da bazı kısıtlamalar kaldırıldı.
Ancak zamanla basın özgürlüğü ve muhalefet üzerinde baskılar arttı. 1955’teki 6-7 Eylül Olayları ve 1959’daki Londra Antlaşması sürecinde yaşananlar hükümete yönelik eleştirileri artırdı. Vikipedi
⚖️ 27 Mayıs Darbesi ve Yassıada Yargılamaları
27 Mayıs 1960’ta Türk Silahlı Kuvvetleri tarafından gerçekleştirilen askeri darbe ile Menderes ve hükümeti görevden alındı. Menderes, Cumhurbaşkanı Celâl Bayar ve birçok DP yöneticisi Yassıada’da kurulan özel mahkemede yargılandı. Menderes, anayasayı ihlal ve kamu fonlarını kötüye kullanma gibi suçlamalarla yargılandı. Vikipedi
17 Eylül 1961’de İmralı Adası’nda idam edildi. Bu, Türkiye Cumhuriyeti tarihinde bir başbakanın idam edildiği tek olaydır. turkogluadnanmenderesal.meb.k12.tr+4Biyografya+4Vikipedi+4Vikipedi
🕊️ İtibarın İadesi ve Mirası
1990 yılında Türkiye Büyük Millet Meclisi tarafından çıkarılan yasa ile Adnan Menderes ve onunla birlikte idam edilen bakanlar Hasan Polatkan ve Fatin Rüştü Zorlu’nun itibarları iade edildi. Menderes’in naaşı İstanbul’daki Anıt Mezar’a taşındı. Vikipedi+4Vikipedi+4Vikipedi+4
Adnan Menderes’in adı, Aydın Adnan Menderes Üniversitesi, İzmir Adnan Menderes Havalimanı ve Türkiye’nin birçok yerindeki cadde ve bulvarlarda yaşatılmaktadır.Vikipedi
Adnan Menderes, Türkiye’nin çok partili siyasi hayatının öncülerinden biri olarak, demokratikleşme sürecinde önemli bir rol oynamış, ancak askeri müdahale sonucu trajik bir şekilde hayatını kaybetmiştir.
