Kilo alma karışık mekanizmaların sonucudur. Genetik, fizyolojik, çevresel ve davranışsal öğelerin bir karışımıdır. Sanıldığının aksine, psikolojik sorunların aşırı kiloya neden olmadığı, tam tersine aşırı kilolu olmanın psikolojik bozukluklara yol açtığı bilinmektedir. Bu sorunlar da tedavinin başarısını olumsuz bir şekilde etkilemektedir.
-Sinirli olduğumda bir şeyler yerim
-Çok hızlı yerim
-Ah keşke yemeseydim
-Tek zevkim yemek yemek
-Aç olmasam da atıştırırım
-Gece uyuyabilmek için tok olmak gerekir
-Gezmeye gittiğim yerlerde önce lokantalara göz atarım
-Yemek saatinin gelmesini dört gözle beklerim
-Kahvaltı etmem, atıştırmayı tercih ederim
-Yediklerimi kusarım, böylece diyet yapmış olurum
-Gece kalkıp yemek yerim
-Tıkınırcasına yerim
Yukarıdaki cümlelerde kendini bulanların doktorlarıyla görüşmeleri gerekir. Buradaki düşünce tarzlarını değiştirmeden zayıflamak mümkün değildir. Davranışsal tedavi yöntemi ile bunlar düzeltilmelidir.
Kilo sorununuz var mı?
”Kesinlikle yok, sadece hafif topluyum.”
Birçok kişi kilo sorununu inkar eder ve tedaviyi geciktirir.
Yemek yemeyi seviyorum. Nasıl diyet yaparım?
Diyet yapmayın! Doğru beslenin.
-Daha az yağ yenmeli (%30’dan az)
-Kalori miktarı azaltılmalı
-Üç ana, üç ara öğün yenmeli (Az miktarda)
-Az sayıda ama bol miktarda yemek şişmanlatırken, az ama sık yemek zayıflatır.
-Metabolizma hızlandırılmalı ve termogenez artırılmalı.
Davranışsal tedavi ne demektir?
Yeme ve fizik aktivitelerini doğrusu ile değiştiren prensip ve teknikleri içerir. Uyulması gereken özel bir diyet veya egzersiz planı sunmaz. Daha önce kilo vermeyi denemiş ama başarısız olmuş veya kısmen başarılı olmuş bireyler için uygun bir programdır.
Davranışsal tedavide hangi yöntemler uygulanır?
-Kendini izleme (Yediklerini not etme)
-Stimulus kontrolü: Aşırı yemeye neden olan durum (ortam) ve tetikleyicilerin belirlenmesi
-Yemeğe alternatif davranışların öğrenilmesi
-Verdikten sonra tekrar kilo almamanın yollarının öğrenilmesi
-Beslenme ve egzersiz alışkanlıklarını değiştirme ve düzenleme
-Grup terapilerinin yapılması
-Aile bireyleri ve çevrenin desteğinin alınması
-Kognitif (bilişsel) değişiklikler: Kendisi hakkında olumlu düşünmeyi öğretme
Tıkınırcasına yeme bozukluğu nedir?
Kontrolsüz yeme atakları ile seyreden psikiyatrik bir hastalıktır. Obezlerin %20-30’unda mevcuttur. Bunlar aslında aşırı yemekten rahatsızlık duyarlar ve bu yönleriyle zevk için yiyenlerden ayrılırlar. Yemek düzenleri yoktur. Daha çok akşamları atak gelir ama bütün günü de kaplayabilir. Bazıları zayıflama tedavisine cevap verebilirler ama stres veya depresyonu ağır basanlar ya da komplike yeme paterni gösterenler psikiyatrik tedaviden fayda görürler. Tedavide serotonin üzerine etkili antidepresanlardan faydalanılır.
Gece yeme sendromu nedir?
Günlük enerjinin %25-50’si akşam yemeği ile sabah arasına kaymıştır. Obezlerde uyku apne sendromuna eşlik eder. Her ikisinin tedavisi aynı anda yapılmalıdır.
Bulimia nedir?
Aşırı yemek yeme epizodlarını takiben, kendi kendine kusma ile kendini gösterir. Depresyon ve aşağılık kompleksi ile beraber bulunur.
yazan: Dr. Yavuz Furuncuoğlu
kaynak: Bilimsel Zayıflama – Akis Kitap
