Son zamanlarda başta otizm olmak üzere diğer engelli bireylerin tedavisinde aromaterapinin kullanıldığını sıkça duymaktayız. Aromaterapi, bitkilerin öz yağlarıyla yapılan tamamlayıcı ve koruyucu bir tedavi yöntemidir. 6,000 yıllık geçmişe sahip olan bu yöntem Mısır, Hindistan ve Çin uygarlıklarına kadar uzanmaktadır. Mısırlılarda mumya yapımında kullanıldığı bilinmektedir. Günümüzde kullanıldığı şekliyle modern aromaterapiyi Dr. René-Maurice Gattefossé geliştirmiştir. Bu yöntemle bedensel, gelişimsel ve ruhsal sorunlar, bitki öz yağlarıyla tedavi edilmeye çalışılır. Tedavi, bitki özlerinin doğrudan koklatılması, vücuda masaj yoluyla uygulanması, kompres ve ortamın kokulandırılması şeklinde gerçekleşir. Bu tedavinin bireyi sakinleştirdiği, dinlendirdiği, dikkat süresini arttırdığı ve birey üzerinde uyarıcı etkisi olduğu belirtilmektedir.
Yağlar, kokulu (aromatik) bitkilerden buhar ve damıtma yoluyla konsantre olarak elde edilir. Bitkinin kökünden, kabuğundan, gövdesinden, yaprağından, çiçeğinden, meyvesinden ve tohumundan elde edilebilir. Öz yağlar çok yoğun, aktif, kimyasal yapısı çok zengin ve uçucu sıvılardır. Her bitkinin öz yağı farklı bileşenlerden oluştuğu için işlevleri de farklıdır. Öz yağların vücuda uygulanması birçok teknikle yapılmaktadır. Bunların başında banyo, buğu (teneffüs), tütsü, kompres ve masaj gelir. Bitkisel yağ özleri, ciltle temas ettiğinde vücut tarafından çok hızlı emilmektedir. Oldukça güçlü bir etkiye sahiptir.
Kokusal Hafızayı Harekete Geçiriyor
Bitkisel yağların elde edildikleri bitki gruplarına bağlı olarak antiseptik antiviral etkilere sahip olduğu ifade edilir. Aromaterapi sürecinde bitkilerin öz yağları, kokusal hafızayı harekete geçirerek duygusal ve psikolojik anlamda olumlu etkiler oluşturduğu, aynı zamanda kimyasal aktif içerikleri nedeniyle organik sorunlar üzerinde de etkili olduğu söylenilmektedir. Başka bir ifadeyle, bedensel ve ruhsal direnci arttırmaktadır. Genel sağlıkla birlikte güzelliği de destekleyici bir yönü vardır. Bu nedenle güzellik merkezlerinde de sıkça uygulanan yöntemlerin başında gelmektedir. Koruyucu bir etkiye sahip olduğu için terapi hizmetinden faydalanan kişilerin herhangi bir sorunlarının olması gerekmez.
Aromatik kokuların yüzyıllardır doğal/bitkisel tedavi alanında kullanılmakta olması dolayısıyla, aromaterapinin bitki/şifalı ot uygulamalarının bir branşı olduğu düşünülebilir. Ancak şifalı ot ile tedaviyi aromaterapiden ayıran temel farklılıklar vardır. Aromaterapi kapsamında kullanılan yağlar, şifalı bitki tedavisinde kullanılan bitkilerden kat kat kuvvetlidirler. (Yaklaşık olarak 1 ton gül yaprağından ancak 250 gr. gül yağı çıkartılabilmektedir) Buna rağmen pek çok aktif maddeyi de içermezler. Bu nedenle, aromaterapide kullanılan bitkisel yağın, aynı bitkinin şifalı ot tedavisinde kullanılanına göre farklı özellikler taşıması normaldir. Aromaterapide kullanılan yağ, bitkinin kurusundan 75-100 kat daha fazla kuvvetlidir.
Öz yağların ağızdan verilmesi önerilmez ve çok güçlü oldukları için saf olarak tercih edilmez, seyreltilerek kullanılır. Aromaterapi bebeklere, hamile kadınlara ve alerjik bir yapıya sahip kişilere uygulanmaz. Tedavi, eğitim almış uzmanlar tarafından yapılmaktadır.
En çok tercih edilen bitki öz yağları şunlardır: Yasemin, fesleğen, tarçın, limon, okaliptüs, ardıç, lavanta, çam, gül, mine, ylang-ylang, bergamot, papatya, rezene, karanfil, nane…
Aromaterapinin Yararları
- Yatıştırıcı ve uyarıcı etkisi vardır.
- Halsizlik, yorgunluk, uykusuzluk gibi sorunları giderir.
- Baş ağrısı ve migrene karşı ağrı kesici özelliği vardır.
- Kasları gevşetir ve nefesi açar.
- Sinir sistemini dengeleyerek strese bağlı ruhsal sorunları azaltır.
- Kaygı ve huzursuzluğu giderir.
- Hücre yenileyici etkisi vardır.
- Zihni canlandırır ve hafızayı güçlendirir.
- Cilt sorunlarına iyi gelir.
Otizmde Aromaterapi
Bu yöntemin otistik ve diğer özel gereksinimli bireylerde kullanılmasının amacı, bireyin genel ruhsal ve fiziksel sağlığını desteklemektir. Bireyin yağlara karşı herhangi bir alerjisi yoksa uygulanabilir, çünkü bilinen bir yan etkisi veya zararı yoktur; ancak otizme yönelik doğrudan bir etkisini de belirten bilimsel yayınlar bulunmamaktadır. Bireyin otizmini veya fiziksel-zihinsel engelini ortadan kaldırmaz, bu yönde doğrudan olumlu etkiler sağlamaz. Diğer birçok koruyucu ve destekleyici tedavi yöntemi olarak görülmeli ve bu yönüyle fayda sağlaması beklenmelidir. Aromaterapiyi uygulayan kişinin mutlaka yöntem hakkında geniş bilgiye, kullanımına ilişkin beceri ve deneyime sahip olması gerekir; çünkü bazı bitkilerin yağları zehirli olduğu için ölümcül sonuçlara yol açabilir.
Çetin Özbey / ozbey36@hotmail.com
