İnsanı değerli kılan, bulunduğu mevki değil, o mevkide nasıl davrandığı ve onun hakkını verip vermediğidir. “Yüksek mevkiler, aşağılık ruhlara bir şey ilave etmez.” diyor Hüseyin Avni Ulaş. Küçük adamlar, değerini mevkisinden alır; büyük adamlar, bulunduğu mevkiye değer katar. İnsan her yerde kendini ortaya koyar. Bulunduğu yer yükseldikçe, iyilikleri ve kusurları daha iyi anlaşılır. Adam vali olur ama babasını ayağına çağırır ve “Baba, bak ben vali oldum.” der. Alacağı cevap, “Oğlum, vali oldun ama adam olamadın.” olacak.
Kimse bulunduğu mevkiyibeğenmiyor, herkes kendini daha üst bir mevkiye layık görüyor. Memur, müdür olmak; müdür, genel müdür olmak istiyor. Bulunduğu yerdeki görevini hakkıyla yapmadan insan nasıl bir üst göreve talip olur? Daha üst bir yere gelmekle insan değerli olmaz. Ancak yaptığı işi daha iyi yaparak değerli olur. İnsanlar hak etmeden ve layık olmadan üst görevlere talip oluyor, bunun için pek çok entrikalar çeviriyorlar.
Ebu Hanife’ye annesi bir gün bir şey soruyor, verdiği cevap onu tatmin etmiyor. “Kalk beni âlimlere götür.” diyor. İmam, annesini alıp âlimlerin olduğu mekâna götürüyor. Onlar, kadının imamın annesi olduğunu anlayınca şaşıp kalıyorlar, “Senin oğlun varken biz konuşamayız.” diyorlar. Kadın o zaman ikna oluyor. Ekseriya yakından tanıdıklarımızı takdir etmekte cimri davranırız.
Kendinizi mevki ve makam ile değerlendirip ölçtüğünüzde, üstlerinize karşı bir eziklik duyacak, sizden altta olanları da küçümseyip horlayacaksınız. İnsanlık ve iyiliği ölçü alırsanız, kimseyi küçümsemeyecek, kimseyi büyük görmeyeceksiniz. Mevki insana verilebilir ve insandan alınabilir. İnsanın kendinde bir meziyeti varsa kimse onu sizden alamaz ve değerinizi artırıp azaltamaz. Dünyanın neresinde olursanız olun, onun kıymeti bilinir. Bir doktor, dünyanın her tarafında doktordur.
Toplumda sözünüzün dikkate alınmasını, değer verilmesini istiyorsanız kişisel durumunuzu ve mevkiniziyükseltmeye çalışın. Mevkinizolsun ama ona değer vermeyin. Bazıları ancak bununla bir şey anlıyorsa bu da gereklidir. Ayrıca şöhret, unvan ve diploma da sözü itibarlı ve geçerli kılıyor. Ben bunlara değer vermiyorum, diyenler bile değer veriyor. İnsanlara yapılan hitap tarzlarında, bu belli oluyor. Arkadaşınız sizden bir üst tahsil yapmışsa size küçük adınızla hitap eder. Siz de aynı şekilde hitap ederseniz alınır, çünkü o daha rütbelidir.
*
Cuma Özusan
Kaynak: Bilgece Yaşamak
www.gencgelisim.com
