Babası: Sultan İbrahim
Annesi: Hatice Turhan Sultan
Doğumu: 2 Ocak 1642
Ölümü: 6 Ocak 1693
Saltanatı: 1648 – 1687
Sultan IV. Mehmed İstanbul’da doğdu. Babası Sultan İbrahim, annesi Turhan Hatice Sultan’dır. Annesi Rus’tur. Sultan IV. Mehmed orta boylu, beyaz tenli ve yanık çehreliydi. Babası Sultan İbrahim’den başka hanedanın devamını sağlayacak erkek evlat bulunmadığı için Şehzade Mehmed’in doğumu çok büyük sevinç yaratmış ve üç gün, üç gece şenlik yapılmıştı. Ata çok bindiği için vücudu öne eğikti. Annesi onu çok iyi yetiştirdi. İyi bir ilim tahsili gördü. Ava ve edebiyata çok meraklıydı. Ava olan merakı yüzünden tarihte ‘Avcı Mehmed’ olarak anıldı. Babası Sultan İbrahim’in öldürülmesi üzerine 8 Ağustos 1648’de padişah oldu.
Sultan IV. Mehmed, on dokuzuncu padişah olarak Osmanlı tahtına çıktığı zaman 7 yaşındaydı. Küçük Sultanı ürkütmemek için Eyüp Sultan’da yapılan kılıç alayı merasimi, küçük bir tören olarak uygulandı. Hazinede yeterli para olmadığından yeniçerilere cülus bahşişi toplanan paralarla ödendi. Sultan IV. Mehmed döneminde devlet idaresinde boşluk oldu. Tarihimizde “Ağalar Saltanatı” dönemi bu dönemde başladı. Ortamı uygun bulan ocakların harekete geçmesi, sipahi ulufelerinin ödenmesinin gecikmesi, İstanbul’da buhranlı günlere, isyanların çıkmasına sebep oldu. “Yeni Camii” (Sultanahmet camii) olayları adı verilen ve günlerce süren ayaklanmalar bu dönemde oldu.
Sultan Mehmed annesinin de desteği ile Köprülü Mehmet Paşa’yı sadarete getirerek devletin güçlenmesini sağladı. Böylece “Köprülüler Dönemi”ni de başlatmış oldu. Sultan IV. Mehmed’in saltanat süresi üç dönemden oluşur:
Çocukluk Dönemi: Devlet idaresinin Kösem Sultan ve ağalar tarafından görüldüğü dönem.
Köprülüler Dönemi: Kendisinin de savaşa bizzat katıldığı, Girid’in alındığı, Orta Macaristan’ın devlet topraklarına alındığı ve sınırların genişlediği dönemdir.
III. Viyana bozgunundan sonra devletin tekrar küçülmeye, iç karışıklıkların başladığı dönem.
Çocuk yaşında tahta çıkan ve Kanunî Sultan Süleyman’dan sonra en uzun iktidarda kalan Sultan Mehmed’in hayatının büyük bir kısmı saray entrikalarıyla geçti. İkinci Viyana bozgunundan sonra, ordunun ve devlet erkanının oybirliğiyle 8 Kasım 1687 günü tahttan indirildi. Bundan sonraki ömrü, saraydaki bir odada yanına konulan iki cariye ile tam bir hapis hayatı şeklinde sürdü. 6 Aralık 1693’de Edirne’de vefat etti. Cenazesi İstanbul’a gönderildi ve Yeni Cami’deki Türbesine, annesi Turhan Sultanın yanına defnedildi.
Sultan Mehmed, beş vakit namazı cemaatle kılardı. İçkiyi şiddetle yasaklayıp, içki imalathanelerini kapattırdı. Sadrazamlığı, Köprülü ailesine vermekle çok isabetli bir karar aldı. Sultan Dördüncü Mehmed zamanında Osmanlı Devleti en geniş sınırlarına kavuştu. Çocukları: Hatice Hatun, Safiye Hatun, Ümmü Gülsüm Hatun, Fatma Hatun, II. Mustafa, III. Ahmed, Bayezid.
