Son yıllarda vücuda zarar veren ve çeşitli hastalıklara neden olan oksidanlar (serbest radikaller) üzerinde çok durulmakta; hatta, yaşlanmanın nedeni olduğu bile ileri sürülmektedir. Antiaging (yaşlanma karşıtı) tedavi yöntemleri buradan doğmuştur. Vücutta durmadan oluşan ve zarar verip hastalıklara neden olan bu serbest radikallerin diyetteki antioksidanlarla önlenebileceği düşünülmektedir. Bunun sonucu olarak, insanlar yüksek dozda antioksidan içeren besin takviyelerine yönelmeye başlamışlardır. Ama bunun faydaları halen tartışılmaktadır.
Serbest Radikaller Nelerdir?
Serbest radikaller oksijen türevleridir. Dış yörüngede eşlenmemiş bir elektrona sahip atom veya moleküldür ve başka moleküllerle …
Dr. Yavuz Furuncuoğlu
dryavuzf@yahoo.com
Son yıllarda vücuda zarar veren ve çeşitli hastalıklara neden olan oksidanlar (serbest radikaller) üzerinde çok durulmakta; hatta, yaşlanmanın nedeni olduğu bile ileri sürülmektedir. Antiaging (yaşlanma karşıtı) tedavi yöntemleri buradan doğmuştur. Vücutta durmadan oluşan ve zarar verip hastalıklara neden olan bu serbest radikallerin diyetteki antioksidanlarla önlenebileceği düşünülmektedir. Bunun sonucu olarak, insanlar yüksek dozda antioksidan içeren besin takviyelerine yönelmeye başlamışlardır. Ama bunun faydaları halen tartışılmaktadır.
Serbest Radikaller Nelerdir?
Serbest radikaller oksijen türevleridir. Dış yörüngede eşlenmemiş bir elektrona sahip atom veya moleküldür ve başka moleküllerle reaksiyona girebilir, onların yapısını bozabilir. Vücutta oluştuğu bölgeyi tahrip ederler. Vücut ise bu tahribi önleyici sistemlerini bu bölgeye sevk ederek, zararlı oluşumları yok etmeye çalışır.
Nasıl ortaya çıkarlar?
< Toksinlere (zehirlere)
< İnfeksiyon ajanlarına
< Çevre kirleticilerine
< Ozona
< Ultraviyole ışınlarına maruz kalma ile bir yan ürün olarak ortaya çıkarlar.
Ne gibi hastalıklara neden olabilirler?
< Böbrek hastalıkları (glomerulonefrit)
< Deri: Güneş yanığı, sedef hastalığı, dermatitler
< Kalp: Damar hasarı
< Eklemler: Romatoid Artrit = İltihaplı romatizma
< Akciğer: Astım
< Beyin: İnme, Parkinson, Sara hastalığı, Alzheimer (erken bunama)
< Damarlar: Yağlanma ve tıkanma
< Göz: Katarakt
< Karaciğer: Alkolik hepatit
< Barsak: İltihabi barsak hastalığı, barsak kanlanma bozukluğu
< Diş: Diş eti hasarı
< Yaşlanma
< Endokrin: Diabet = Şeker hastalığı
< Bazı kanser türleri
< Diğer bazı hastalıklar
Bu zararlı maddelere karşı vücut hasta olmamak için ne gibi silahlarla savaşır?
Hemen her hücrede bu serbest radikaller oluşmasına rağmen, vücudumuzda bunlarla mücadele eden moleküller ve sistemler vardır. Bunların sayesinde hasta olmayız.
1. Antioksidan enzimler: Önemlidir. Oksijenin zararlı etkisini yok ederler. Selenyum madeni bu işte aracıdır.
2. E vitamini: Bitkisel yağda, balıkta bulunur. Damar tıkanıklığını önlemede yardımcıdır.
3. C vitamini: Portakal, mandalina, greyfurt, kivi, çilek, maydanoz, yeşil salata, marul, yeşil biber, domates gibi sebze ve meyvelerde bol bulunur.
4. Karoten: Yeşil ve sarı sebze ile meyvelerde bulunur. Bazı durumlarda (örneğin sigara içenlerde) oksidasyonu artırır ve zarar verici özelliği ortaya çıkar.
5. Flavanoidler: Çayda, bazı içeceklerde, sebze ve meyvelerde bulunur.
Vücudun kendi yaptığı antioksidan moleküller vardır. Glutatyon, ürik asit, taurin gibi… Bunlar vücutta zararlı etkenlerle savaşarak hastalık oluşumunu önlerler.
Vücuda zarar veren sitemlere karşı vücudun yaptığı savunma, diyetle alınan ilaveler ve vitaminler hastalığın ortaya çıkmasını önlemeye çalışır. Şayet önleyemezse vücutta hasar oluşur ve hastalık gelişir. Bu nedenle, diyette bol miktarda sebze ve meyve tüketilmelidir. Bunların koruyucu olduğu konusunda herkes hemfikirdir. Ancak yüksek dozda antioksidan almanın faydaları ispatlanmış değildir. Bazen zararlı olabilecekleri düşünülmektedir. Örneğin, sigara kullanan bir kişi karoten almamalıdır -karoten A vitaminin ön maddesidir- aldığı taktirde akciğer kanserine yakalanma riski artabilir.
Sonuç olarak, bu konularda uzman olan bir doktora danışılarak kâr-zarar hesabı yapılmalı ve doğru adımlar atılmalıdır.
