Tree Eleven’da aile sistemi için aşağıdaki dört evrensel ilkeyi kullanıyoruz:
1) Aidiyet
2) Sipariş
3) Verme ve almada denge
4) Olanı kabul etmek
1) Aidiyet
Aidiyet, herkesin sistem içinde bir yere sahip olma hakkıyla ilgilidir. Kimse unutulmamalı veya dışlanmamalı. Aidiyet sadece bir yerde eşit hakka sahip olmakla ilgili değil, aynı zamanda grup kurallarıyla da ilgilidir. Çocukken hemen ‘kuralların’ ne olduğunu öğrenmeye çalışırsınız. Belirli bir grubun yapılması ve yapılmaması gerekenlerin ne olduğunu genellikle anında hissederiz, bir tür altıncı his. Kurallara uyarsak kabul edilmiş, güvende ve görünür hissederiz. Bu kurallardan saparsak, derin bir dışlanma korkusu uyandırır. Aile sisteminizin içinde doğdunuz ve otomatik olarak oraya aitsiniz. Aralarından seçim yapabileceğiniz gruplar, örneğin arkadaşlar, bir kuruluş veya bir ülke.
Kendinize sorabileceğiniz bazı sorular:
Hangi sistemlere aitsiniz?
Ait olmadığınızı veya görülmediğinizi hissettiğinizde nasıl tepki verirsiniz?
(Artık) ait olmama riskiyle nasıl başa çıkıyorsunuz?
Dışlanan herhangi bir aile üyesi var mı?
Başkalarının fikirleriyle nasıl başa çıkıyorsunuz?
2) Sipariş
Herkesin ilgili sorumlulukla sistem içinde kendi yeri vardır. Eşsiz özel bir yer. Biz buna emir diyoruz. Bir aile sisteminde düzen çok basittir. Kim önce gelirse, sıralamada daha yüksektir. Bu, büyükanne ve büyükbabanın ebeveynlerden, ebeveynlerden önce çocukların ve çocukların torunlardan önce geldiği anlamına gelir. Ayrıca yatay bir düzenlemeniz var. Çocukların çocuk sıralarında yeri vardır. En büyük çocuk önce gelir, ardından ikinci ve üçüncü çocuklar gelir. Bu nedenle zaman, aile düzeninde önemli bir faktördür. Bu nedenle en büyüğü, örneğin en küçüğünden farklı haklara ve yükümlülüklere sahiptir. Bir yerin değeri az ya da çok, iyi ya da kötü değildir. Aile içindeki doğal hiyerarşi açıksa, sistematik olarak dengelidir.
Bazen sistemdeki birisi doğru yerde olmayabilir. Örneğin, bir çocuk ebeveynlerden birinin yerini almış olabilir (örneğin, anne uzun süredir hastaysa, boşanma sırasında veya baba duygusal olarak orada değilse). Bu daha sonra aile sisteminde bir bozulmaya yol açar. Kendi yerinizde durarak size yakışan sorumluluğu üstleniyorsunuz ve en güçlüsü sizsiniz.
Kendinize sorabileceğiniz bazı sorular:
hangi yeri alayım
Kendi yerimde miyim yoksa başkasının yerinde miyim?
Aileme karşı yargılayıcı ve/veya talepkar mıyım?
Çok fazla mı, çok az mı yoksa yeterli sorumluluk mu alıyorum?
Aileme (1) kızdım veya hayal kırıklığına uğradım mı?
3) Verme ve almada denge
Denge, ayar yapmak ve kişiye değerli hissettiren doğru ölçüyü hissetmek anlamına gelir. Bir sistem sürekli denge arar. Birinden bir şey aldığınızda, derinlerde bir yerde kendinizi suçlu hissedersiniz. Bir şeyi geri vermek, kendinizi yeniden ‘masum’ hissetmenize neden olur. Karşınızdaki kişi sizden kabul edebildiği için yine kendini suçlu hisseder ve karşılığında bir şeyler verir. Buna takas denir. Bu değişim dinamik bir dengedir. Dolayısıyla iş arkadaşınıza bir saat yardım ederseniz ya da bir kez kahve içerseniz diğerinin de size bir saat yardım etmesi ya da bir dahaki sefere diğerinin kahve alması söz konusu değildir. Aynı miktar ve şekli döndürmekten daha dinamik ve inceliklidir. Verme ve almadaki denge çok dengesiz hale gelirse, rahatsız hissedecektir. Bu durumda, mübadele artık serbestçe akamaz ve hatta (ilişki) sona erebilir.
Bir ailede ebeveyn ve çocuk arasındaki verme ve alma dengesi diğer tüm ilişkilerden farklıdır: ebeveynler ne iseler ve ne verebilirlerse onu verirler. Çocuklar ne bulursa onu alırlar. Çocukların ebeveynlerinden herhangi bir şey talep etme hakları yoktur. Anne babalarını oldukları gibi kabul etmelidirler.
Kendinize sorabileceğiniz bazı sorular:
İlişkilerinizde vermek ve almak dengeli mi?
Sürekli olarak başkalarına yardım ediyor musunuz ve kendiniz yardım isteyebilir misiniz?
Hala birine veya birine borçlu musun?
Genelde karşılığında aldığınızı düşündüğünüzden daha fazlasını verir misiniz?
Anne babandan aldığını alabiliyor musun yoksa anne babandan daha fazlasını mı istiyorsun?
4) Tanımak
Kabullenme, sistemlerdeki en iyileştirici hareketlerden biridir. Kabul etmek, kendinize ve başkalarına gerçeğin olduğu gibi olduğunu kabul etmektir. Bu nedenle tanımak, verili olanı olduğu gibi, onunla ilgili hiçbir şeyi değiştirmek istemeden almaktır. Anne babanız oldukları gibidir, amiriniz artık amirinizdir ve yapılan hata yapılmıştır. Bazen böyle olmamasını ne kadar çok isteseniz de bu böyledir. Kabul etmek, kabul etmeniz gerektiği anlamına gelmez. Geçmişte yaşanmış hoş olmayan bir olayın olduğundan daha güzel hale getirilmesi gerekmez, ancak önce bunu kabul ederek artık duruma farklı bakmayı öğrenebilir ve ona yer verebilirsiniz. Bu nedenle bir şifa ilkesidir ve aynı zamanda evrensel ilkelerin bir parçasıdır.
Kendinize sorabileceğiniz bazı sorular:
Tartışılmaması gereken konu veya konular var mı?
Ailenizde veya ilişkinizde sırlar var mı?
Şu anda nasıl hissettiğini gerçekten kabul etmeye cesaretin var mı?
Hem iyi hem de karanlık yönlerinizi tanıyabilir misiniz?
Kendini olduğun gibi kabul edebilir misin?
Bir Aile Sisteminin Evrensel İlkelerindeki Bozulmalar ve Karışıklıklar
Her ne sebeple olursa olsun bu evrensel ilkelerden birinden taviz verilirse sistemi zayıflatan bir dinamik oluşur. Bu dinamik her zaman sevgiden, yani tüm sistem için mümkün olanın en iyisini yapma niyetinden doğar.
Dinamikler, aşağıdaki gibi semptomlarla kendini gösterir:
güvensizlik
kendini seçmekte zorlanmak
erteleme
stres
korku
hastalık
tükenmişlik
depresyon
başkalarının görüşlerine göre yönlendirilmek
ilişkinizdeki problemler
sürekli kendini tekrar eden kalıcı kalıplar
hedeflerine ulaşamamak
Ve daha fazlası.
Bu ilkelerden birinin veya daha fazlasının bozulması ve/veya boğulması, bir aile dizimi aracılığıyla görünür hale gelir. Aile sisteminizdeki dinamikleri keşfetmek ve hayatınızda daha fazla özgürlük yaşamak ve kendinizin en güçlü versiyonu olmak ister misiniz?
*
Ayşe Yazılıtaş
