|
|
|
|
(Küllerinden yeniden Doğan Zümrüt- ü Anka Kuşu) Yeniden dirilişin ve ölümsüzlüğün ya da ateşle ölerek ardından yeniden doğmanın evrensel sembolüdür. Anka, kendini feda ederek ölen efsanevi bir kuştur. Yaklaşık olarak kartal boyutlarında mitsel bir kuştur ve sülün, balıkçıl kuşu, Bennu kuşu gibi kuşlarla ortak niteliklere sahip olduğu çeşitli kaynaklarca belirtilir. Efsaneye göre Anka, öldükten sonra üç gün ölü kalır (bu ayın karanlık zamanıdır) ve üçüncü gün kendi küllerinden yeniden yükselir. Bu ay sembolizmidir ama Anka evrensel olarak güneş sembolüdür çünkü o bir Ateş Kuşudur ve İlahi Asaleti, eşi olmayanı temsil eder. Aynı zamanda nezaketi de temsil eder çünkü aydınlattığı hiçbirşeyi ezmez ve çiğ’den başka hiçbirşeyle beslenmez. Anka, tüm Cennet Bahçelerinde “Gül” ile ilişkilendirilir. Bazı kaynaklara göre Sufi Feridettin Attar bu kuştan “kendini aramanın” sembolü olarak bahseder. Anka aynı zamanda efsanevi balıkçıl kuşudur. Ateş sembolüyle ilişkilendirilen kuşun ismi de köken olarak Yunancadaki kırmızı kelimesinden gelir. Anka Kuşu’nun kökeni ise Eski Mısır’daki kutsal Bennu’dur. Balıkçıl kuşunun ilksel çamurdan tezahür eden tepeyi aydınlatan ilk yaratık olduğu söylenir. Bennu Kuşu ise Heliopolis’te Güneş-Tanrı’nın tezahürü olarak kabul edilirdi. Kuşun sadece her 500 yılda bir ortaya çıktığı kabul edilirdi. Antik çağ mitologları kuşla ilgili ilave bazı detaylar eklemişlerdir; örneğin Anka kuşu diğer ülkelere uçar, güzel kokulu otlar toplar ve onları tekrar Heliopolis’e getirirdi. Onları sunağa doldurur ve tutuşturur ve kendini bu ateşte yakar, küle döner ve üç gün sonra da bu küllerden yeniden doğardı. Sonradan eklenen bazı bilgilerde ise kuşun altın ya da çok renkli tüylerinin olduğu yeralmıştır. Efsaneye göre Anka Kuşu, ölümün kendisine yaklaştığını gördüğünde kendisine güzel kokulu odundan ve reçineden bir yuva yapar ve onun tamamen güneşin ışınlarına maruz kalmasını sağlayarak kendisiyle birlikte alev alıp yanmasına, kül olmasına neden olur. Bir diğer Anka kuşu ise kemiğinin iliklerinden doğar. Türk tradisyonlarında buna Kerkes Kuşu adı verilir ve Kerkes Kuşu 49 sayısı ile ilişkilendirilir. Pers Tradisyonunda ise ismi Simurg’dur. Bütün tradisyonlarda periyodik olarak yıkımı ve yeniden doğumu sembolize eder. Wirth’e göre efsanevi kuş, hepimizin kendi içinde sakladığı ve her an yaşamamızı ve değişim adını verdiğimiz kısmi ölümün üstesinden gelmemizi sağladığı bir Ankanın sembolüdür. Simyada: Evrensel hayatın yeniden doğumunu ve bir işleyişin başarılı olarak tamamlanmasını ya da başka bir deyişle Büyük Eser’in tamamlanmasını ve yeniden yaratılmayı sembolize eder. Anka, Simyanın temel maddesi olan zincifre ile ilişkilendirilir. Bazı yazılı metinlerde Güney Kutbu’nda bir mağarada doğmuş olduğu sanılan zincifre kırmızısı bir Anka’dan sözedilir. Bu canlı “Zincifre Dağı’nın Ankası” olarak bilinir. Aztek, Maya ve Toltek Sembolizminde: Güneşle ilişkili bir semboldür, kutsamanın, mutluluğun sembolüdür. O, Quetzalcoatl’ın arkadaşı Quetzal’dır. Çin Sembolizminde: Zincifre kuşudur, ateş unsuru ile ilişkilidir. Dört spiritüel feda sembolünden ya da dört Kutsal Yaratıktan biridir ve tıpkı ilişkilendirildiği ejderha veya ky-lin gibi, o da hem yin ve hem de yang’tır. Eril feng olduğu zaman o yang’dır, güneşle ilişkilidir ve ateş kuşudur. Kralın sembolü olarak ejderhayla birlikte tasvir edildiğinde ise Anka dişil hale gelir, kraliçe olur ve ikisi birlikte krallık gücünü temsil ederler. Dişil yanıyla luan adı verilen Anka güzelliği sembolize eder. Duyguların hassaslığını ve huzuru temsil eder. Aynı zamanda düğünün sembolüdür çünkü ayrılmaz arkadaşlığı temsil eder ve bu sadece evli çiftler için değil, düalite gerçekliğindeki evrenin tüm yin-yang dayanışması için böyledir. Anka aynı zamanda, ejderha ve ky-lin gibi çeşitli elementlerden yapılmıştır, ve bu elementler tüm kozmosu simgelerler: Bir horozun başına (güneş), ayın hilal haline benzeyen kırlangıcın sırtına sahiptir. Kanatları rüzgardır, kuyruğu ağaçları ve çiçekleri temsil eder, ayakları ise dünyayı. Beş erdemi temsil eden beş rengi vardır. Rengi göze hoş gelir, ibiği dürüstlüğü, dili içtenliği anlatır, sesi melodileri seslendirir… Bir Anka kuşunun görülmesi her yerde çok uğurlu sayılırdı ve huzur, yardımseverlik prensibiydi ya da bir büyük Bilge’nin görüleceğinin işaretiydi. Bir çift Anka, Kral ile Bilge’nin birleşimini işaret eder. Bazı kaynaklara göre Meru Dağı’nın arkasındaki cennette ölümsüzleri şarkıları ve danslarıyla eğlendiren Feng ve dişi Anka olarak beyaz luan bulunur. Hıristiyanlıkta: Hıristiyanlığa göre, ölümsüz ruhun ve yeniden doğuşun sembolü olan Anka, İsa’nın acısının ateşinde yanıp küle döner ve üçüncü günde yeniden dirilir. Ölüme karşı zafer kazanmanın, imanın ve sadakatin sembolüdür. Hıristiyan ikonografisinde Anka kuşu genelde pelikanla birlikte gösterilir çünkü simyacılara göre o ilksel maddenin felsefe taşı olma yolundaki (materia prima) yıkımını ve yeniden oluşumunu sembolize eder. Mısırda: Güneş kuşu olan Bennu kuşuyla aynı kabul edilir. Güneşle ilişkili olduğundan yeniden dirilişin, ölümsüzlüğün sembolüdür ve Ra ile ilişkilendirilir. Kadim zamanlarda Nil’in yükselmesinin ön işareti olan Sirius’un helyak yükselişinin de sembolü olarak ortaya konulmuştur. Japon Sembolizminde: Güneşin, doğruluğun, sadakatin, itaatin sembolüdür. Yahudi Tradisyonunda: Anka kuşuna milcham denir ve onun ölümsüzlüğü şöyle açıklanır: Havva bilgi ağacının meyvesini yiyerek günah işlediğinde dünyanın diğer yaratıklarının günahsızlığını kıskanmıştır. Onları birer birer ayartarak sakıncalı meyvadan yemelerini sağlamıştır. Yalnızca Milcham kuşu onu reddetmiş ve Tanrı da ödül olarak ölüm meleğine bu itaatkar kuşun canını sonsuza dek bağışlamasını emretmiştir. Milcham’a etrafı duvarlarla çevrili bir kent verilmiş ve onun içinde rahatsız edilmeden bin yıl yaşaması sağlanmıştır. Bin yıl onun ömür süresidir ve bu süre geçtiğinde yuvasında bir yangın çıkar ve oradaki kuşları yakar. Sadece tek bir yumurta sağlam kalır ve bu yumurtadan bir yavru kuş çıkar, ve Milcham böyelikle yaşamaya devam eder. Bir diğer hikayeye göre ise Milcham bin yaşına geldiğinde bedeni kırış kırış olur ve kanatlarının tüyleri dökülür, dolayısıyla bu haliyle adeta bir yavru kuşa dönmüştür. Ne var ki tüyleri yeniden büyür ve bir kartal gibi gökyüzünde süzülür ve ölüm ona asla gelmez. Yeni Ruhçuluk’ta: Simurg sembolü ruhsal aydınlanmayı, insanın kendini bilmesini, uyanışını, yani nefsaniyetini alt edip içindeki vicdan ve sezgi kanalına yönelmesini, şuurlanmasını, idraklenmesini ifade eder. iç simyada buna “büyük eser” denir. |
|
|
|
|
|
Kaynakça |
|
|
Yayına Hazırlayan: Astroset Semboller Araştırma Grubu |
|
