OLUMSUZ DAVRANIŞLARI DEĞİŞTİRME SÜRECİNDE DİKKAT EDİLECEK NOKTALAR
İnsanlar, hayatta oldukları süre içinde hep gelişime açık olmak durumundadırlar. ‘’Ben kendimi ve davranışlarımı değiştirmek istemiyorum’’ diyen kişi bile en sonunda değiştiğini görecektir. Yaşananlar, çevre etkileri; davranışlar ve düşünce yapılarını değiştirir. Değişimler, bazı davranışlarımızı olumlu etkilerken, bazılarını da olumsuz etkilemektedir. İki yıl önceki davranışınız sizi hayretler içinde bırakabilir. ‘’O davranışı nasıl yapmışım?’’ diyebilirsiniz. Birgün önceki davranışımızda hatamızı anlayıp, pişman olabiliriz.
Kendimiz ve çocuklarımız için yaşamımızı olumsuz etkileyen davranışlarımız için danışmanlık almak isteyebiliriz. İşte, nelere dikkat edilmelidir?
*Olumsuz davranışı ya da davranışları değiştirmek için istekli olmak
*Davranışın özelliğine göre sonuç alma süreleri uzun olabilir, sabırlı olmak gerekir.
*Olumsuz davranışın geçmişine, yerleşik duruma gelip gelmediğine dikkat etmek gerekir.
*Uzmanın önerileri tam olarak uygulanmalıdır.
*Uzmanın önerileri uygulanırken beden dilinin yeteri kadar destekleyici tarzda etkili olması gerekir. Örneğin, çocuğunuza yapmaması gereken davranış için kararlı tutumunuzu göstereceksiniz, ama kendiniz daha duruma karar vermemişsiniz. Çocuğunuz sizin beden dilinizi anlayacak; ancak isteğinizi yerine getirmeyecektir. Gevşek bir görüntü vermemelisiniz.
*Her kişinin kendine özel olduğunu unutmamak gerekir.
*Öneriler, kişiye özeldir. Herkese aynı öneriler standart değildir.
*Her aile yapısının kendine özgü dinamikleri vardır.
*Çekirdek aile olup olmamak, kişiyi direkt etkileyen kişilerin sayısı önemlidir.
*Ailenin sık birlikte olduğu kişiler önemlidir.
*Davranış değiştirme sürecinde aile bireylerinin de davranışlarına dikkat etmesi gerekir.
*Dışarıdan gelen etkiler aynı olsa da kişinin yorumlaması farklılıklar gösterir.
*Meydana gelmiş olumsuz davranışın nedenleri hakkında doğru tesbit yapmak gerekir.
*Olumsuz davranışın hangi sıklıkta yaşandığı ile ilgili durumu ortaya koymak gerekir.
*Olumsuz davranışı tetikleyen durumlar yakınlar tarafından iyi gözlenmiş olmalıdır.
*Danışmanlık alan kişi için günlük yaşam programı hazırlanmalıdır.
*Günlük yaşam programı hazırlanması için ön bilgilere sahip olunması gerektiği, dolayısı ile ilk görüşmede bunun gerçekleşemeyeceği bilinmelidir.
*Danışmanlık alacak çocuklar için ‘’doktora gidiyoruz’’ söylemine yer vermemek gerekir.
* Danışmanlığa giderken çocuklara ‘’yakın bir arkadaşımıza konuk olmaya gidiyoruz, seninle de güzel sohbeti olacak’’ tarzında bir söylem kullanılabilir.
*Çocuğunuzla ilgili olan olumsuz davranışların nedeni ebeveynlerde olabilir, bunu uzman söyleyebilmelidir. Ebeveyn, bunu kabul edebilmelidir ki davranış değişikliğinde sonuca ulaşmada destek olabilsinler.
*Siz nasıl mesleğinizde yetkin olduğunuzu düşünüyorsanız, davranış değiştirmek için uzmanın da eğitimini bu uzmanlık dalında yaptığını, deneyimlerinin olduğunu unutmamak gerekir.
*Uzman gerçekçi olmak durumundadır, uzman çocuğunuzla ilgili her zaman sizin hoşunuza gidecek şeyler söylemek zorunda değildir.
*Uzmanla danışan arasında sıcak bir iletişim kurulmalıdır.
*Uzman danışanını psikiyatrise de yönlendirebilir.
*Uzman- danışan ilişkisi zihinden planlanmış bir süreçtir, bazen gereksiz söyleşi zannedilse de uzmanın alacağı soruların yanıtı vardır.
*Davranış değişikliği için gidişata uygun planlama yapılır. Her zaman için net süreç belirtmek mümkün değildir, ilerleme durumuna göre terapiler arasındaki mesafe uzayacaktır.
*Davranış değiştirme ile ilgili problem belirlendikten sonra iki tarafında mutabık kalacağı kontrat yapılabilir.
*Uzman, danışanla ilgili çevre şartları içinde ayrıca bir düzenleme isteyebilir, buna uymak gerekir.
*Terapi sürecinde çevrenin hızlı beklentileri ile motivasyon düşmemelidir.
* Terapi süresince psikiyatrisle eşgüdümlü olarak ta çalışma yapılabilir.
*Danışanların kişisel bilgileri ve sorunları mahkeme vs. nedenlerle istenmedikçe açıklanmaz.
*Danışanlar özel durumlarını terapi sırasında ne kadar paylaşırlarsa sonuca ulaşmak o kadar kolay olur.
*Ailedeki kişilerin kişilik yapıları önemlidir.
*Davranış değiştirmede ailedeki tüm kişiler birlikte çaba göstermelidir.
*Görüşme yapılan ortam, danışanın kendini rahat hissedeceği bir ortam olarak düzenlenmelidir.
*Seanslara zamanında gelinmelidir.
*Önemli nedenlerle seansa gelinemeyecekse bir gün önceden bilgi verilmelidir.
*Seans süreleri ortalama 45 dakika- 60 dakika dır.
Öznur Simav
Çocuk-aile ve iletişim danışmanı
