AYLİN UĞUR
aylinonkalugur@gmail.com
Kimi zaman ergenlerden şu sözleri duyarız; ‘Beni ve arkadaşlarımı anlamıyorsunuz.’, ‘Size de hiçbir şey anlatılmıyor ki.’, ‘Benim duygularımı anlamıyorsunuz.’, ‘Duygularımı biriyle konuşabilmek bana çok iyi geliyor. Bunları daha önce kimseyle konuşmamıştım. Ailemle hiç böyle konuşamam.’ Bu tarz cümleler aile içi iletişimin sağlıklı olmadığı yönünde ipucu vermektedir.
Hepimizin bildiği gibi çocuk aileyi yansıtır. Aile içindeki bireylerin özellikleri çocuğun kişilik yapısını belirler. Bu nedenle toplum içinde başarılı iletişim kurabilen bireyler yetiştirmek için aile içindeki iletişimin sağlıklı olması gerekmektedir.
Anne baba ve çocuklar arasında etkili bir iletişim olması için nelere dikkat edilmelidir?
Öncelikle, çocuğu olduğu gibi kabul etmek ve ona saygı duymak gerekir. Aileleri tarafından kabul edildiğini gören çocukların özgüveni yüksek olur. ‘Ben önemliyim ve değerliyim’ şeklinde hisseder. Söyledikleri ve beden dili sürekli eleştirilen ve düzeltilen çocuklarda özgüven duygusu gelişmez. Çocuk sürekli eleştirildiği için bir süre sonra anne babası ile olan iletişimi çıkmaza girer. Şu konuşmaya dikkat edin. 13 yaşında bir kızın sözleri: ‘Öyle bir noktaya geldik ki artık en küçük şeyleri bile onlara söyleyemiyorum. Örneğin; ‘Sınavım iyi geçmedi.’ dediğimde ‘Niye?’ diye sorarlar ve bana çok kızarlar. Ardından bir çok nasihat cümlesi sıralarlar ve beni başarılı arkadaşlarımla karşılaştırırlar. Zamanla bu konuşmalar beni rahatsız etmeye başladı. Ben de hiçbir şey konuşmuyorum.’
Çocuklarla iletişimde abartıdan uzak, doğal davranmak önemlidir. İfade edilen duyguları abartmak, aşırı tepkiler vermek, beden dili ile anlatımlarda doğal davranmamak iletişimi engeller. Çocuk yaşadığı olayın ya da duygunun sıra dışı olduğunu düşünür.
İletişimde empati yöntemini kullanmak çocuğun gözüyle dünyaya bakmaktır. Empati kurmak anne babanın çocuklarının duygu ve düşüncelerini daha kolay anlamalarını sağlar. Çocukla iletişim de daha objektif olur.
İletişimde sadece konuşmak değil karşıdaki kişiyi etkin dinlemek önemlidir. Etkin dinlemek iletişimin devamını sağlar. Çocuk bir şeyler anlattığında tüm ilgi ve dikkatin ona yönelik olması, bedensel temaslarda bulunmak, göz kontağının sağlanması, konuşmanın devamını sağlayıcı birtakım onaylama sözlerinin söylenmesi çocuğa dinlendiğini gösterir. Kendisinin dinlendiğini gören çocuk önem verildiğini, sevildiğini düşünür; benlik saygısı artar ve kendisini dinleyen kişiye yakınlık duyar.
Unutmayın ki doğru iletişim, aile bağını güçlendirir ve iletişimin devamını sağlar. Başarılı iletişimin kurulduğu ailelerde, ‘Bu çocuk beni dinlemiyor.’, ‘Öğretmenim beni değil sizi dinler.’ ‘Bizim çocuk çok içine kapalı bizimle hiç konuşmuyor.’ gibi yakınmaları duymayız. Çocuğumuzun bizi dinlemesi önce onu dinlemekle başlar.
Kısa Öneriler
1. Çocuğunuza zaman ayırın. Çoğunuzlayken tüm ilgi ve dikkatiniz onunla olsun.
2. Aşağılamak, suçlamak, eleştirmek, çocuğun yerine karar vermek iletişimi zedeler.
3. Göz kontağı kurarak, gülümseyerek kabul edildiğini belli edin.
4. Etkin dinleyin.
5. Çocuğunuza karşı davranışlarınızda tutarlı olun.
6. Mimik, jestlerle beden dilini kullanın.
7. Konuşurken konuşmasına müdahale etmeyin.
8. Başkalarıyla karşılaştırma yapmayın.
