Özgürlük, en yüksek insani ve ahlaki değerdir. Özgürlükle insan kişi olur ve sorumluluğunu yüklenir. Özgür olmayan insanın söz verme ve senet imzalama yetkisi yoktur. Gerçek özgürlük sadece maddi, fiziki, siyasi ve ekonomik özgürlük değil; insanın ruhi, manevi, ahlaki ve içsel özgürlüğüdür. Arzu ve ihtirasımızın, gurur ve kibrimizin, nefsaniyetimizin, hırslarımızın, şehvetlerimizin, bencilliğimizin köleliğinden kurtulmaktır.
İnsan özgürlüğü görecelidir, mutlak değildir. İnsan, istediği her şeyi yapamaz. Ancak biraz özgürlüğünden fedakârlık yaparak onu tamamen kaybetmekten kurtulur. İnsanlar birbirlerinin özgürlük sınırlarını tanımak zorundadırlar. Bizim özgürlüğümüz başkalarının özgürlüğü ile sınırlıdır. İnsanlar, tabiatın yasalarını tanıyarak tabiata karşı, toplumun yasalarını tanıyarak topluma karşı, devletin yasalarını tanıyarak devlete karşı özgür olur. Özgürlük, nerede özgür olmadığını bilmekten doğar.
Özgür olmayan insanın sahip olduğu hiçbir şeyin değeri yoktur, o bir köledir, kendisi dışındaki şeyler onu yönetir. Özgür olmayanın ne dini, ne erdemi, ne ahlakı vardır. Allah, insanın özgür olmasını ister. İnsana özgürlük verdiği için onu yükseltmiş, emir ve yasaklarına muhatap kılmış ve ona sorumluluk yüklemiştir. Bir kölenin sorumluluğu yoktur. İki şeyden birini seçebilme olanağı olmayan yerde insan özgür değildir.
Eğilimlerimizin, istek ve arzularımızın, içgüdülerimizin emrindeyiz. Özgürlük, içgüdülerin üzerimizdeki egemenliğini kırıp aklın emrine girmekle kazanılır. Özgürlük, davranışlarımızdaki bilinçlilik seviyesini artırmakla gelişir. Bir insanın akıl seviyesi ne kadar artarsa o kadar özgür olur. Akıldan kastettiğimiz, hayat içinde sağduyulu ve doğru kararlar vermektir. Modern insan görünüşte özgür ama esasta, telkin edilen şeylerin esiridir.
Her bağlantı özgürlüğümüzü ortadan kaldırır ve hakikati görmemize engel olur. Peşin yargılardan, şartlanmalardan arınmış olarak olaylara bakmalı, doğru sandığımız şeyleri bile sorgulamalıyız. Aklımızı, dışarıdan gelecek bütün telkinlerden ve beyin yıkamalardan korumalıyız. Hakikatin hatırı her şeyin üstünde olmalıdır. Bunun için dost, arkadaş, akraba, öğretmen, amir tanımamalıyız. Kimse bize hakikat kadar yakın ve yararlı olamaz. Kimse bizim sorumluluğumuzu paylaşamaz. Bu bizim hayatımızdır, yalnız doğar ve yalnız ölürüz. Onu yaşarken, kendi seçtiğimiz kurallara göre yaşayalım.
Özgür insan hiçbir şeyin kölesi olmaz. Ne malın ne şöhretin ne iktidarın ve ne de nefsani şeylerin… Kötülük, insanın bir şeye aşırı bağımlılığıdır. Bizim birinci vazifemiz özgür olmaya çalışmaktır. Özgür insan kötü olamaz. Özgürlük hasedin, kinin, tamahkârlığın, korkaklığın, gurur ve kibrin pençesinden kurtulmaktır. Böyle bir insan dünyanın en güçlü insanıdır, hiçbir şeye ihtiyacı yoktur, kimseye kötülük yapmayı düşünmez.
Özgür olmak isteyen, daha az şeye ihtiyaç duyarak yaşamalı. Bir şeyi olmayanın kaybedecek bir şeyi olmaz. İstekler, arzular, hırslar, ihtiyaçlar, insanın özgürlüğünü azaltır. Sade ve sakin bir hayat yaşarsa, insan hiç kimseye eyvallah etmez. Yaşamak için zorunlu ve gerekli olan şeylerin temini o kadar zor değildir. İhtiyaçlarını ne kadar azaltırsa insan o kadar mutlu olur. Geçim için endişeye düşmeye gerek yoktur. Allah, yeryüzündeki her canlının rızkını verir. Daha fazlasını isteyenin büyük sıkıntılara katlanması gerekecek. Maddi ve geçici şeyler bizi asla güçlü kılmaz, ruhumuzu zenginleştirip derinleştirmez, bizi özgür kılmaz.
*
Cuma Özusan
Kaynak: Bilgece Yaşamak
www.gencgelisim.com
