Gerilim baş ağrısı baş ağrıları içinde en sık görülen tiptir. Çevresel faktörlerin değişmesi, aşırı sorumluluk yüklenme, düş kırıklıkları, ailesel ve ekonomik sorunlar gibi insan yaşamındaki önemli değişiklikler sonucu yüz, baş ve boyun kaslarının sürekli gerilmesi ile ortaya çıkan şiddetli baş ağrısıdır. Baştaki veya boyundaki kasların kasılması stres veya huzursuzluk, uzun süre aynı pozisyonda oturma, trafik kazası gibi bir darbeye veya depresyona bağlı olabilir.
Çoğu kez hasta kendi kendisine migren tanısı koyar. Oysa hem mekanizma hem de tedavi yönünden gerilim baş ağrısı migrenden çok farklı bir biçimde ele alınmaktadır. Migrenli hastalar kuytu sessiz bir yer ararken gerilim baş ağrısından yakınan hastalar tam tersi gezmek dolaşmak isterler. Gerilim baş ağrısı migrenin aksine tek bir bölgeyi tutmaz. Daha yaygın bir seyir gösterir. Gün ilerledikçe şiddetlenir. Saatler boyunca sürer gider. Migrende ağrı öncesinde görülebilen görme bozukluğu ve diğer belirtiler gerilim baş ağrısında yoktur. Gerilim baş ağrısında baş, boyun ve omuz bölgesi kaslarında basınç uygulamakla yansıyan ağrının ortaya çıkmasına neden olan tetikleyici noktaların (trigger points) ortaya çıkması önemli bir bulgudur. Gerilim baş ağrısının en önemli özelliği genellikle boyun bölgesinden başlayarak tepeye doğru yükselmesi ve sıkıştırıcı bir ağrı şeklinde seyretmesidir. Hastalar çoğu kez bu durumu başın cendereye alınmış gibi sıkıştırılması şeklinde nitelendirirler. Baş ağrısı; gereğinden az ya da fazla uyuma, gereğinden az ya da fazla yeme, fazla alkol tüketme, aşırı gürültüye maruz kalma, aşırı çalışma ve diğer sağlık sorunları ile tetiklenebilir.
Baş ağrısının yanı sıra bir çok hastada başta yanma hissi, keçeleşme, dokunma ile hassasiyet gibi bulgular ortaya çıkar. Ayrıca konsantrasyon güçlüğü, uykusuzluk gibi yakınmalar ağrıya eşlik edebilir. Bulantı ya da kusma görülebilir. Ancak çoğu kez migrende olduğu kadar şiddetli değildir. Bir başka önemli nokta migrenin ve gerilim tipi baş ağrısının bazen birlikte görülebilmesidir. Hatta migren ağrılarından yakınan bir hastada zaman içerisinde gerilim tipi baş ağrısı da oluşabilir ve gerilim tipi baş ağrısının belirtileri daha ön plana geçebilir. Bu durumda hastalar baş ağrılarının şeklinin, süresinin ve sıklığının değiştiğini ifade ederler.
Gerilim Tipi Baş Ağrısı tedavisi
Tedavide son yıllarda önemli adımlar atılmıştır. Ağrı kesiciler ve kas gevşetici ilaçların yanı sıra depresyona karşı kullanılan ilaçlar son derece etkili olmaktadır.
İlaçların yanı sıra çeşitli ilaç dışı yöntemler de baş ağrılarının kontrolünde sıklıkla kullanılmaya başlanmıştır. Bu yöntemlerin başında gevşeme eğitimi gibi psikolojik girişimler gelmektedir. Hastalara nasıl gevşeyecekleri öğretilmektedir. Bu yöntem özellikle kas kasılması baş ağrılarının tedavisinde son derece etkilidir.
İlaç tedavisine ve gevşeme eğitimine dirençli ağrılarda baş, boyun ve omuz bölgesinde tespit edilen tetikleyici noktalara çeşitli enjeksiyonlar yapılarak kasların gevşetilmesi ve böylece ağrının kontrol altına alınması yoluna gidilir.
Gerilim tipi baş ağrısından korunma
Stresi artıran durumları belirlemek ve onlardan uzak durmak çok önemlidir. Bunun için gerekirse psikolojik danışmanlık hizmeti de alınarak gevşeme teknikleri öğrenilmelidir.
Düzenli egzersiz yapmak ve yeterli ve düzenli uyumak şikayetlerin gerilemesini sağlayacaktır. Bir başka önemli nokta da öğünleri düzenli yemektir. Mizah duygusunu koruyan ve hayata pozitif bakan kişilerde gerilim tipi baş
ağrısı daha az görülür.
Gerilim tipi baş ağrılarının yaygınlığı, diğer baş ağrısı çeşitlerinden çok daha fazla bir artış göstererek, yılda %74 oranında yaygınlaşmaktadır.
• İnsanların yaklaşık %20-%30’u ayda en az bir defa gerilim tipi baş ağrısı çekiyor.
• Gerilim tipi baş ağrıları kadınlarda erkeklere göre %40 oranında daha fazla görülüyor.
Uluslararası Baş Ağrısı Derneği’nin belirlediği gerilim tipi baş ağrısı kriterlerini şöyle sıralayabiliriz:
• Baş ağrıları en az 10 defa, 30 dakikadan 7 güne kadar sürüyor olmalı.
• Baş ağrıları aşağıdaki özelliklerden en az iki tanesini içermeli:
o Zonklamanın olmaması
o Hafif veya orta şiddette olması (aktiviteleri etkileyebilir, ancak engel olmaz)
o Başın her iki tarafında da görülür
o Günlük fiziksel aktiviteleriniz nedeniyle kötüleşmez
• Baş ağrısı esnasında, mide bulantısı, kusma, veya ışığa ve sese karşı hassasiyet oluşmaz
• Bu tip baş ağrısı bir tür primer baş ağrısıdır, ve sekonder baş ağrısı özellikleri görülmez.
Gerilim tipi baş ağrıları iki kategoriye ayrılır:
• Episodik gerilim tipi baş ağrısı, UBD kriterlerinin tamamına sahiptir. Buna ek olarak, bu tipte dakikalar hatta günler süren yinelenen baş ağrıları vardır. Bu tip baş ağrıları ayda 15 defadan daha az olmak üzere, ara sıra ortaya çıkar.
• Kronik gerilim tipi baş ağrıları, UBD kriterlerinin tamamına sahiptir. Buna ek olarak, bu tip baş ağrıları, ayda 15 defadan daha fazla kronik bir şekilde ortaya çıkar.
Episodik Gerilim Tipi Baş Ağrılarının Tedavisi
• Episodik gerilim tipi baş ağrıları, genellikle reçetesiz analjezik ilaçlarla etkili bir şekilde tedavi edilmektedir.
• Bazı analjezik ilaçlar kahveyle beraber alınabilir. Kahvenin ağrı kesicilerin etkisini artırdığı bilinmektedir.
• Episodik gerilim tipi baş ağrılarında, ağrıyı önlemek için önceden ilaç almaya gerek yoktur, analjezik ilaçlar ağrı başladığında alınabilir. Önleyici tedaviler, kronik gerilim tipi baş ağrılarında temel tedavi yöntemini oluşturmaktadır.
Kronik Gerilim Tipi Baş Ağrılarının Tedavisi
Analjezik ilaçlar, genel olarak, kronik gerilim tipi baş ağrılarının tedavisinde etkili olamamaktadır.
• Bu ilaçlar, yineleyen baş ağrılarına neden olabilir.
• Ani bir şekilde ortaya çıkan baş ağrıları için, her hafta çeşitli dozlarda analjezik ilaçlar uygun bir şekilde alınabilir.
Kronik gerilim tipi baş ağrılarında temel tedavi şekli ağrıyı önleyici ilaçlardır.
• Trisilik antidepresanlar, kronik gerilim tipi baş ağrılarında en etkili tedaviyi sağlamaktadır. Bu ilaçlar, hastalarda ağrının tamamen ortadan kalkmasını sağlamaz, sadece ağrıyı hafifletir. Bu ağrılar birkaç gün sürebilir.
• Ayrıca, hafif düzeyde kaygı giderici ilaçlar da, kronik gerilim tipi baş ağrısı tedavisinde etkili olabilirler.
• Seçici serotonin gerialım inhibitörleri (SSRI) doktorlar tarafından, kronik gerilim tipi baş ağrılarının tedavisinde sıklıkla önerilen ilaçlardır, ancak yapılan araştırmalarda, SSRI’ların baş ağrısının hafiflemesine bir etkisinin olmadığı belirlenmiştir.
kaynak: bilimvesaglik.com
