Cengiz Erengil
Bazı yoğunlaşma anlarında sanki bir kitap okumuyormuşum da çehremi belirginleştiren bir aynaya bakıyormuşum gibi geliyordu bana. Sanki bu satırların yazarı herkes ve hiçkimseydi. Çevremizde ve içimizdeydi. Kitabın aynasında gördüğüm beyaz yüz, yazara olduğu kadar bana da benziyordu.
Galip Abdullah / Başka Bir Yazarın Hikayesi
Neşe, Kaygı, Öfke, Suçluluk ve Depresyon duygularının ipucu kaynakları sözel, sesin tonuyla ilgili, yüz, göz ve vücut hareketleriyle ilgili ya da düşünsel çıkarsamalarla ilgili olabilir. Kaygı yaşantısı kişinin amaçlarıyla bağlantılı olarak ele alınır. İnsanlar önem verdikleri amaçlarının gerçekleşebileceğini gördüklerinde kendilerini ‘güvende’ hissederler. Amaçlarının gerçekleşmesinde sorunlar, güçlükler ya da engeller çıktığını ya da çıkacağını gördüklerinde yada hissettiklerinde ise ‘kaygı’ duyarlar.
Kaygıyı yenmenin en güvenilir yolu olarak ‘kaygı sürecinin bilincine varmak’ gösterilmektedir. Bunun için şu soruların cevaplandırılması istenir:
Hangi ‘durumu’ kendim için tehdit edici buluyorum?
Gelecekte başarısızlık mı, aşağılanmak mı, reddedilmek mi, ilişkilerde bozukluk mu, değerli bir şeyin kaybını mı bekliyorum?
Beklentisi içinde olduğum bu sonuçların, benim için gerçekten ‘kötü’ olduğunu düşündüren şey nedir?
Bu olayların olacağına beni inandıran neden nedir?
Amaçlarını gerçekleştirmek ve bu olayları önlemek için şimdiki durumda hangi çözümler benim için uygundur?
Kaygım, bir başkasının (ötekinin) davranışlarından kaynaklanıyorsa, onun beklediğim şekilde davranacağını bana düşündürten neden nedir?
Farklı davranması mümkün müdür?
Bu soruların cevaplandırılması yöntemi, kaygı sorununu akılcı bir yaklaşımdır. Genellikle insanlar bu sorunlara ‘akılcı’ yaklaşmaz, ‘ego savunma mekanizmalarıyla’ tepki verirler.
Öfkeyi Anlama ve Yenme
Klasik psikolojide;
Öfke duygusuna neden olan üç durum üzerinde durulur :
Engelleyici durumlar,
Güvenliği tehdit eden durumlar,
Beklentilerden farklı davranışlarla karşılaşıldığı durumlar.
Öfkenin kaynağı ‘beklentilerin gerçekleşmemesi’ olsa da, öfkeyi yenmenin yolu genellikle ‘bilinçlenmeye’ dayalı bir yaklaşımın uygulanmasını gerektirir.
Şu soruların cevaplandırılması istenir:
Karşımdaki insanlardan hangi davranışları bekliyorum?
Hoşgörülü olmayı ve insanları oldukları gibi kabul etmeyi öğrenebilir miyim?
Ötekilerin davranışlarında kabul edemediğim şey nedir?
Öfkelenmem, ötekilerin davranışları hakkında bazı önemli noktaları görebilmemi ve anlayabilmemi engelliyor olabilir mi?
Beni öfkelendiren bu davranış, bana ‘kimi’ hatırlatıyor?
Hangi yönlerden ‘ona’ benzemekte ve hangi yönlerden farklılık göstermektedir?
