(1368- 1420)
Şeyh Bedreddin, Osmanlı Devletinin idaresini ele geçirmek isteyen Batıni lideridir. Babası İsrail, Dimetoka’daki Bizans kumandanının kızıyla evlenerek Samavna Kalesine kadı tayin edilmişti. Bu evlilikten, 1368 yılında, Şeyh Bedreddin doğdu. Şeyh Bedreddîn, küçük yaşta ilim öğrenmeye başladı. İlmini arttırmak için önce Bursa, sonra Konya ve Kahire’ye gitti. Kahire’de büyük âlimlerden din ilimleri, felsefe ve mantık dersleri aldı. Tahsilini tamamladıktan sonra Tebriz’e giderek, Timur Hanın huzurunda yapılan ilmî sohbetlere katıldı. Daha sonra Kazvin’e giden Şeyh Bedreddîn, burada Batınilik fırkasına girdi.
Edirne’ye yerleşen Şeyh Bedreddîn’in ününün yayılması Fetret Devri’ne rastlar. Edirne’de hükümdarlığını ilân eden Musa Çelebi, Şeyh Bedreddîn’i kazasker tayin etti. Bilmeden onun nüfuzunun yayılmasına yardım etti. Bundan istifade eden Şeyh Bedreddîn, faaliyetlerine hız verdi. Onun asıl gayesi devlet idaresini eline geçirmekti. Ancak Çelebi Mehmed Han, kardeşi Musa Çelebi’yi yenip birliği sağlayarak devlete hâkim olunca, Şeyh Bedreddîn’i görevinden alarak, İzmit’te mecburî ikamete memur etti.
İzmit’te yerleşen Şeyh Bedreddîn, Osmanoğullarının saltanatını yıkmak için, halk tabakası üzerinde etkili olabilecek fikirlerini yaymak için kitaplar yazdı. Her türlü mülkiyetin kaldırılması ve toprakla malın müşterek olmasını tavsiye eden Şeyh Bedreddîn, fikirlerini halk arasında yaymaya başladı. Aynı zamanda Batınilik propagandası yaparak Ehl-i sünnet akidelerini yıkmaya çalıştı. Şeyh Bedreddîn’in, Anadolu’nun çeşitli yerlerinde halifeleri vardı. Bunlar arasında bilhassa İzmir civarındaki Börklüce Mustafa adındaki halifesi, etrafında binlerce taraftar topladı. Şeyh Bedreddîn, hacca gitmek bahanesiyle Kastamonu’ya ve oradan da Sinop’a geçerek, bir gemiyle Kefe limanına çıktı. Daha sonra Eflak Voyvodasının yanına gitti. Eflak Voyvodası Türk hâkimiyetinden kurtulmak ümidiyle Bedreddîn’e elinden gelen yardımı yaptı.
Böylece Rumeli’de Şeyh Bedreddîn, Anadolu’nun belli bölgelerinde halifaleri hızla taraftar toplamaya başladılar. Gün geçtikçe kuvvetleri artan Şeyh Bedreddin ve yandaşları isyan çıkarmaya başladılar. Halifesi Börklüce Mustafa’nın beş bin kişiyle İzmir sancakbeyini yenmesi üzerine isyan korkunç bir hâl aldı. Sultan Mehmed Çelebi isyanın başladığı bölgelere Veliahd Şehzade Muradın yanına Veziriazam Bayezid Paşayı gönderip, isyanı bastırdı ve elebaşlarını cezalandırdı. Börklüce Mustafa idam edildi.
Anadolu’da isyanın bastırıldığını öğrenen Şeyh Bedreddîn, Deliorman’da zor durumda kaldı. Çünkü etrafında bulunanların büyük bir kısmı Anadolu’daki isyanın bastırıldığını duyarak kaçmışlardı. Bu sebeple Bayezid Paşa, Rumeli’ye geçerek, Bedreddîn ve taraftarlarını Deliorman’da küçük bir çarpışmadan sonra kolaylıkla yakaladı. Mahkeme huzuruna çıkarılan Şeyh Bedreddîn, sorgusu sırasında suçlu ve cezasının idam olduğunu bizzat kabul etti. 1420’de Serez pazarında asıldı. Böylece devleti çok zor duruma sokan ayaklanma, Bayezid Paşanın gayret ve çalışmalarıyla ortadan kaldırıldı.
Şeyh Bedreddin’in ölümünden sonra eserlerinin birçoğu gizlenmiş veya kaybolmuştur. Menakıbnameye göre 48, başka kaynaklara göre 38 yapıtı vardır. Bazı yapıtlarının adı bilinmekle beraber günümüze ulaşmamıştır. En iyi incelenmiş yapıtı Varidat’tır.
