Çocuklar Gelişimin Resmini Yapıyor
Çocuğun resimle ilk buluşması genellikle merak ve oyun oynama isteğinin sonucunda ortaya çıkar. Çocuk, eline geçirdiği kalemi veya boyayı uygun bir yüzeyde hareket ettirerek iz(ler) bırakır. Kendiliğinden veya taklitle keşfettiği bu oyun oldukça hoşuna gider. Çocuğun ilk çizgileri, belli bir plan ve düzen çerçevesinde gerçekleşmez. Motivasyon gerektirmeyen ilk çizgiler ve karalamalar çocuğun motor ve zihinsel gelişimine bağlı olarak gelişerek değişir. Sanatsal başlangıcın ilk unsurları, ileri-geri ve dairesel hareketlerle ya da kalem ucuyla yüzeye vurularak ortaya çıkar. Bu ilk …
ÇETİN ÖZBEY
www.cetinozbey.com
Çocuklar Gelişimin Resmini Yapıyor
Çocuğun resimle ilk buluşması genellikle merak ve oyun oynama isteğinin sonucunda ortaya çıkar. Çocuk, eline geçirdiği kalemi veya boyayı uygun bir yüzeyde hareket ettirerek iz(ler) bırakır. Kendiliğinden veya taklitle keşfettiği bu oyun oldukça hoşuna gider. Çocuğun ilk çizgileri, belli bir plan ve düzen çerçevesinde gerçekleşmez. Motivasyon gerektirmeyen ilk çizgiler ve karalamalar çocuğun motor ve zihinsel gelişimine bağlı olarak gelişerek değişir. Sanatsal başlangıcın ilk unsurları, ileri-geri ve dairesel hareketlerle ya da kalem ucuyla yüzeye vurularak ortaya çıkar. Bu ilk çizgi ve noktalar omuzdan alınan destekle oluşur. Çocuğun devinimsel gelişimine paralel olarak kol hareketleriyle yapılır, sonra bilek hareketleriyle organizeli bir biçimde sürdürülür.
Resimlerde Yüzeye Çıkan Bilinçaltı
Çocuğun bilinçaltında kalan istek, özlem, hayal, korku, endişe, merak gibi düşünce ve hisleri resim aracılığıyla dışa vurulur. Bu dışavurum her zaman açık ve anlaşılır bir biçimde olmaz. Büyük bir kısmı sembollerle ortaya çıkarken, bir kısmı da çok gizli olarak ifade edildiği için deşifre edilemez. Örneğin, çocuk kâğıda birbirine çok benzeyen iki daire çizer. Dairelerin ne olduğu sorulduğunda, birine ev diğerine ağaç diyebilir.
Çocuk, bilişsel gelişimine ve motor olgunluğuna paralel olarak güzel ve anlamlı resimler yaptıkça görsel bir haz duyar. Çocuğun resim yapmasının temelinde, dürtüsel bir istek duymayla beraber beğenilme ve haz alma amacı da vardır. Bu nedenle resim yapma yeteneği olan çocuklar olumlu tepkiler aldıkça resim yapmayı sürdürürler ve ressamlığı da meslek olarak seçerler.
Resim yapma, çocuğun içselliğini simgelerle nesnel dünyaya kopyalama sürecidir. Bundan dolayı resim yaparken çocuğa müdahale edilmemelidir. Özellikle içsel çatışmalarını, ruhsal sıkıntılarını sözel olarak ifade edemeyen bireyler, olumsuz duygu ve düşüncelerini bilinçdışı eylemlerle ifade ederler. Sanatçıların en iyi eserlerini ruhsal buhranlar yaşadıkları dönemlerde vermelerinin temel nedeni budur.
Resim yapmak, çocuğun düş gücünü geliştirici bir işleve de sahiptir. Resim yapan çocuk, yönlendirildiği veya çizgilerine çeşitli sınırlamalar getirildiği zaman düş gücü de sınırlandırılmış olur. Anne baba çocuğa resim yapma olanağı sağlamalı ve çocuğun yaptığı resimlerle ilgilendiğini gösteren davranışlar sergilemelidir. Yaptığı resimler çerçeveletip evin çeşitli yerlerine asılabilir ve yapılan resimlerle ilgili konuşmalar yapılabilir.
Şekil ve Çizgilerde Gizli Kişilik Analizi
Resim, çocuk psikolojisinde olduğu kadar klinik psikolojide de önemli bir yere sahiptir. Klinik psikolojide hem tanı koymada hem de tedavi sürecinde çocuk resimlerinden yararlanılmaktadır. Ayrıca kişiliğin değerlendirilmesinde de resimlere başvurulmaktadır. Çocuk olumsuz deneyimlerini, bastırılmış isteklerini resim yoluyla dışa vurur. Bilinçaltında yatan ve çocuğa baskı yapan özlem ve dürtüler, sembollerle resme yansır. Sözel olarak anlatılamayan her şey, figüratif olarak ve çizgilerle ifade edilme olanağı bulur.
Annenin gülüp geçtiği bir resim, çocuğun dünyasında gerçektir. Unutulmamalıdır ki, çocuğun resimlerindeki her çizginin veya noktanın altında simgesel bir anlam olacak diye bir yargı yoktur; çünkü çizimlerdeki bazı desen ve figürler herhangi birşeyi temsil etmeyebilir. Çocuk, o resmi ya güdüsel olarak yapmıştır ya da karşısındaki bir nesneyi bire bir taklit/kopya etmeye çalışmıştır. Çocuk resimlerinde genel değerlendirmelere varılabilecek kurallar yoktur. Sadece resimlere bakarak çocuk hakkında çeşitli yargılara varılamaz. Resimleri kahve falına bakar gibi resimleri yorumlayanlar hiçbir zaman doğru sonuçlara ulaşamazlar.
Çocukların Resimlerini Değerlendirme Ölçütleri
< Çizim sırası (önce kim veya hangi nesne çizilmiş)
< Bireylerin organları (kulak, ağız, göz, burun, kol...)
< Nesneler (hangi eşyalar veya nasıl bir ev yapılmış)
< Bireylerin konumları (hangi kişi nereye çizilmiş, bireyler arasındaki uzaklıklar)
< Renkler (bireylerin ve nesnelerin hangi renklerle boyandığı)
< Orantılar (birey ve nesnelerin büyüklük küçüklük orantıları)
< Kâğıdın kullanım alanı (kâğıdın ne kadarının kullanıldığı, ne kadarının boş bırakıldığı)
< Çocuğun yaşı
< Çocuğun yaşadığı kültürel özellikler
< Çocuğun kardeş sayısı ve sırası
< Aileden alınan bilgi
< Çocuğun resimle ilgili yorumları
Resim Yapmanın Çocuk Gelişimine Etkileri
< Çocuk resmi görsel bir iletişim aracı olarak kullanır.
< Sözel olarak söyleyemediklerini resimle ifade eder.
< Biçimsel anlatımla ilgili becerilere sahip olur.
< Bilinçaltında yatan korku, endişe gibi duygularını resim aracılığıyla dışarıya atarak rahatlar.
< İstek, arzu ve hayallerini kâğıda yansıtır.
< Sanata ve tasarıma dair yaratıcılığını ve hayal gücünü geliştirir.
< Resmin yaşamıyla olan bağlantısını ve yararlarını kavrar.
< Özgün ve yaratıcı fikirler geliştirir.
< Estetik kişilik kazanarak, duygularını düzene sokar.
< İnce motor becerilerinde başarılı sonuçlar elde eder.
< Sanat eserlerine ilgi duyar.
Yaşa Göre Resim ve Çizim Becerisi
2 yaşında: Yuvarlak, ileri geri karalamalar ve irili ufaklı noktalar ortaya çıkar. Konuşabilen çocuklar bu çizgileri anlamlandırabilir; bildikleri ve sevdikleri hayvanlara veya nesnelere benzetebilirler.
3 yaşında: Çocuğun çizgilerinde amaç belirginleşir ve kontrollü hareketler görülür. İnsan resmi olarak sadece yuvarlak baş çizilir ve başın içine iki göz ve ağız konulur.
4 yaşında: İnsan figürü olarak genellikle çöp adamlar çizer. Baş kısmına kol ve bacaklar ekleyerek resmi tamamlamaya çalışır. Çok nadir olarak gövdeyi yapar. Bununla beraber evler, ağaçlar ve rengarenk çiçekler yapabilir.
5 yaşında: İnsan figürü yapmaya devam eder. İnsan figüründe artık bütün organlar eksiksiz görülebilir. Çocuk, yapacağı resmin konusunu önceden tasarlar. Resim yapma konusundaki sınırlarını bilir ve yapamadığı şeyleri itiraf eder.
6 yaşında: Kağıt kullanımında ustalık görülür ve mekana yerleştirilen nesneler gerçek oranlara oldukça yakındır. Birbirinden farklı insan resimleri ve nesneler yapılır. Resimler daha ayrıntılı ve özen gösterilerek çizilir. Bir nesnenin arkasında bulunan şeyler görünüyormuş gibi çizilir. Örneğin ata binmiş bir insanın, atın diğer tarafındaki ayağı görünüyormuş gibi çizer.
www.gencgelisim.com
