Yalanı engellemek için öncelikle çocuğun neden söylediği bilinmeli ve yalandan çok, buna sebep olan psikolojik faktörler ele alınmalıdır.
1-Çocuk kesinlikle cezalandırılmamalı, çocuğa yaptığı davranışın yanlış olduğu açıklanmalı ve doğru söylemenin övgüye değer bir davranış olduğu anlatılmalıdır.
2-Yalan söylemeyen çocuğun doğruyu söylemesi teşvik edilmelidir. Çocuk her doğruyu söylediğinde ödüllendirilmeli, böylece çocuğa her zaman doğruyu söyleme alışkanlığı kazandırılmalıdır.
3–Yetişkinler yalan söylememe konusunda çocuğa örnek olmalıdır. Eğer anne-baba başkalarına yalan söylüyorsa, çocuğun da dürüstlüğün önemini idrak etmesi zorlaşacaktır.
4-Çocuğa yalan konusunda aşırı tepki göstermemek gerekir. Çocuğa anlayışlı, yumuşak ve hoşgörülü olmalı ve çocuk cezalandırılmamalıdır. Çocuğa aşırı tepki göstermek, çocuğun cezalandırılmaktan korunmak için, yalan söylemeyi sürdürmesine yol açar.
5-Çocuklardan üstesinden gelemeyecekleri işler beklenmemelidir.
6-Çocuğa fazla baskı yapılmamalı ve çocuğun yaşamını sınırlandıracak kurallar konulmamalıdır.
7-Çocuğa yalan söyletmekten kaçınılmalıdır. Örneğin, annenin “bu yaptığımızı baban bilmesin” demesi gibi.
8-Anne ve baba, çocuğu dedektif gibi sorgulamamalıdır. Örneğin, çocuğa, “doğruyu söylersen bir şey yapmayacağım” dedikten sonra çocuk doğruyu söylediğinde ona tepki göstermek, kızmak, dayak atmak, çocukta yalan söyleme alışkanlığını pekiştirir. Doğruyu söyleyen çocuk ödüllendirilmelidir.
9-Çocuk, diğer çocuklarla kıyaslanmamalıdır.
10-Çocuğun ailesiyle ilişkileri iyi olmalı, çocuk rahatlıkla ailesiyle her şeyi, kaygılarını, sıkıntılarını, endişelerini konuşabilmelidir.
11-Yalan söyleyen çocuğu suçlamamak, ona “yalancı” etiketi yapıştırmamak gerekir. “Yalancı” etiketi yapıştırılmış olan bir çocuk, bu etiketin gereklerini yerine getirmeye ve yalan söylemeye devam eder. Bu davranış bozukluğu, çocuğun kişiliğinden ayrı tutulmalı, çocuğa sadece kendisi olduğu için sevildiği hissettirilmelidir.
12-Çocuğu doğruyu söylemeye teşvik etmek için kontrol edilmelidir. Örneğin, “ödevini yaptın mı?” diye sormak yerine, “ödevine bakmak istiyorum” diyerek kontrol edilmelidir. Böylece çocuk hem ödevini düzgün yapacak hem de sonucundan çekindiği için yalan söylemeyecektir.
*
Sedat Dörtkardeş
Çocuklarda Davranış Bozuklukları ve Çözüm Yolları / Az Kitap
Satın almak için: www.kitaplife.com
