HATALI DAVRANIŞLARININ ARDINDAN KARA KARA DÜŞÜNMEK YERİNE HAREKETLERİNİ BAŞTAN ÖLÇÜP TARTAR
“Tedbirinizi alın!” Nisa Suresi: 71
Bir işe girişmeden tedbir almak, pişman olmayı önler. Çeşitli görüşleri araştıran, tecrübelere değer veren insan, hataları da tespit edebilir.
Tüm kaynaklardan elde edilen bilgilerin doğruluğu araştırılmalı ve dikkatsizlikten kaynaklanan hatalardan kaçınmak için çaba gösterilmelidir. Olası risk faktörlerini önceden bilmek, olası tehlikelere karşı tedbirli olmak gerekir.
Eğer hava durumunun fırtınalı ve yağışlı olacağı belli ise, dışarıya şemsiyesiz ve yağmurluksuz çıkmak tedbirsizlik olacaktır. Yağmura yakalanıp ıslanırken düşünceler olumsuz duygulara kayacak ve bu hatalı davranışınız için kendinize kızacaksınız.
Bu tip durumlarda kalmamak için, harekete geçmeden önce verileri, bilgi ve deneyimlerle yoğurmak gerekir.
Hata yapmaktan korkmayın demiştik 3. bölümde. Ancak bu, körü körüne hatalara dalın anlamını taşımıyor. Önce gerekli tedbirler alınmalıdır. Bundan sonra ise, hata yapılsa dahi artık hatalarınızdan ders çıkarabiliyorsunuz.
Sakınılması gereken her şeyde işi sıkı tutmayı elden bırakmamak gerekir. Eğer sakınılması gereken şeylerin zararından kurtulursak, sakınmış olmakla hiçbir kayba uğramayız. Ancak tedbir ve sakınmayı terk etmeyle ortaya çıkan zararlardan dolayı kayba uğrayabiliriz.
Bakın Epictetos ne diyor: “Güvenlik ve tedbir, birbirleriyle barıştırılamaz diyorsun. Bu bir yanlıştır ve sen onları birleştirebilirsin. Tedbiri, yalnız senin elinde olan şeylere ve güveni de elinde olmayan şeylere tatbik et. Böylece hem tedbirli hem de emin olursun.”
Kişi, yaşanmış olaylardan da ders çıkararak tedbirli olmayı öğrenmelidir. Zira geçmiş tecrübeler, hataların ardından pişmanlık duymayı engelleyecek tedbirler almada bize yol gösterir.
Tedbirde aşırıya gidilmemelidir. Aşırı tedbirde tedbirsizlik kadar kötüdür. Aşırı tedbir, korku ve endişelerin etkisiyle ortaya çıkar. Bunun sonucunda da kişi, belli sınırlar içerisine hapsolur.
“Tedbirli olmak, az zayiat demektir.”
Konfüçyus, deyiş: 45
Bu deyişte her ne kadar savaşlar kastedilse de hayatın her anında ölçülü tedbirler almak bizi zayiatlardan, pişmanlıklardan koruyacaktır.
İbni Mace’ nin aktardığı bir Hadisi Şerifte; “Güzel huy gibi asalet, tedbirli olmak gibi akıllılık olmaz” buyrularak, tedbir almanın bir akıl göstergesi olduğu belirtilmiştir.
Mevcut şartları iyi analiz ederek, geçmiş verileri şimdiki şartlarla karşılaştırarak, içinde bulunduğumuz durumu düzenleyerek hareket etmemiz; tedbirli ve akılcı bir davranış olacaktır. Bu akılcılık bizi, telafisi zor ya da imkânsız hatalardan koruyacaktır.
Akılcılık düşünceleri olgunlaştırır ve görüş alanı açar.
“Ham düşünceleri ancak akıl pişirir.” Firdevsi
Tedbir ve Korkaklık
Tedbirli olmak başka bir şeydir, korkmak ise başka şey. Korkarak ilerleme kaydedilemez ve başarılara ulaşılamaz. Korkaklığın adına da tedbirli olmak denemez. Bu davranış, insanın kendi kendisini esaret altına alması demektir. Bu esaret ise, korkaklıktan, cehaletten beslenir. Sonradan kazanılan bu korkaklık, cehaletin de etkisiyle tedbirli olmak yönünde yorumlanır. Korkaklık insanın tüm eylemlerini engeller.
Korkakça davranışlarla kişi başarılı olamadığı gibi; haklarını da koruyamaz, engeller ve zorluklar karşısında isabetli adımlar atamaz. Hayatta ne korkakça ne de aptalca davranmalıyız.
Korkak davranışlar kişiyi güven altına almaz, bilakis güvensiz durumlar oluşturur. Tedbirli olmak adına yapılan korkakça davranışlar, fırsatların da görülememesine, görülse dahi değerlendirilememesine sebep olur. Bu fırsatlar, bilinçli bir tedbir anlayışı içerisinde kişi için çok önemli olabilirler. Fakat korkaklık, bunların heba olmasına sebep olur.
Aşırı tedbirli bir insan, korkak ve güvensiz olacaktır. Korkaklık, bu tip kişilerin takipçisidir. Tıpkı gölgeleri gibi.
Tedbirli Olmakla Yoğurdu Üfleyerek Yemek Arasında Fark Vardır
Genellikle hatalar, ders alınmadığı sürece insan üzerinde olumsuz etkiler yapar. Hata yapan insan, sonraki davranışlarında, adımlarında, cesaretini kaybeder ve korkaklaşır. Mevcut melekelerini kullanamaz hale gelir. Tecrübelerinden, bilgilerinden, gözlem ve analizden faydalanamaz. Bu durum kişiyi bir paranoyaya sürükler ve her şeyi potansiyel hata ya da tehlike olarak görür. Dolayısı ile de bariz şekilde belli olan yoğurdu, sütten ağzının yanmasından korkmanın verdiği bir güdü ile üfleyerek yer.
Tedbirli olmakla yapacağımız ilerleme, paranoya haline gelmiş bir tedbir anlayışı ile yerinde saymaya hatta gerilemeye doğru yönelecektir. Pek çok şeyin gecikmesine sebep olacaktır.
Tedbirli Olmak, İhtimalleri Görebilmektir
Tedbirli olmak, ihtimalleri en iyi şekilde görebilme ve bunlardan yararlanabilme becerikliliğini de beraberinde getirir.
Kişi, bütün ihtimalleri göz önüne alarak bunları derecelerine göre sıralamalıdır. Böylece daha hata gelmeden gerekli önlemler üzerinde çalışma imkânı bulur. İhtimallerin önem dereceleri, kişinin, hatalar karşısında paniklemesini önler.
Konfüçyus’ un “Büyük Bilgi” adlı eserinde “beş fazilet”ten bahseder:
- İyilik yapmak,
- Güvenilir bir şahsiyet olmak,
- Dürüst davranmak,
- Terbiyeli olmak,
- Tedbirli davranmak.
Tedbirli davranmanın yüzyıllar öncesinde dahi insan için bir fazilet olduğunun öğretildiğini görüyoruz. Şimdiki zamanda da bu davranış, kişiyi başarıya ulaştıran bir davranış olarak modern öğretilerde yer almaya devam etmektedir.
Tedbirli davranışlar insanı gereksiz maceralardan ve tedbirsizliklerden korur.
Yazan: Niyazi Fırat Eres
www.gencgelisim.com
