Meslek seçimi liseden üniversite sonuna kadar öğrencilerin aklına takılan sorulardan biri. Bu yazıda yeteneğe göre meslek seçimi nasıl yapılır, kendimizi nasıl tanıyabiliriz ve meslek seçiminde nelere dikkat edilmeli konularını inceleyeceğiz.
Yeteneğe Göre Meslek Seçimi
Yeteneğe göre meslek seçimi öğrencilerin sıklıkla düşündüğü konulardan. Ancak yeteneğe göre meslek seçimi konusunun temelinde bir sorun var. Bu sorun sabit yeteneklerimiz olduğuna ve onları bulmamız gerektiğine dair inanışa dayanıyor. Elbette bazı becerileriniz diğerlerinden daha önde olabilir. Bu şu anki yeteneklerinizi yansıtan bir durumdur. Zamanla ve çabayla yetenekleriniz gelişebilir. Bu sebeple meslek seçerken şu anki yeteneklerinizin yanında geliştirebileceğiniz becerileri de düşünmelisiniz.
Örneğin matematik öğretmenliğine ilginiz var. Matematikte başarılı olduğunuzu düşünüyorsunuz ama öğretme becerilerinize güvenmiyorsunuz. Yine de matematik öğretmeni olman çok ilginizi çekiyor. Öğretme becerisinin öğrenebileceğinizi aklınızda tutarak tercihinizi yapabilirsiniz.
Araştırmalar sabit bir yeteneğe inanan insanlardansa yeteneklerinin geliştirilebilir olduğunu düşünen insanların daha başarılı olduğunu gösteriyor. Aynı zamanda meslek edinme ve işe alınma sürecinde gelişime açık olmak oldukça önemli. Var olan yetenekleriniz dışında yeni yetenekler edinmeye ne kadar açık olduğunuzu da göz önünde bulundurmalısınız. İş hayatında gerekli becerileri ve kendini tanıma testlerini daha detaylı olarak buradan inceleyebilirsiniz.
Neye Yeteneğim Var Bilmiyorum!
Eğer “Yeteneğim ne bilmiyorum, hayatta hiçbir şeye yeteneğim yok.” cümlelerini kuruyorsanız tekrar düşünmenizi öneririz. Yeteneğiniz içinizde saklı beklemiyor. Ona emek vermemizi çabalayarak geliştirmemizi bekliyor. İçinizde yetenek aramaktansa ilgi duyduğunuz alanları araştırmanızı ve bu alanlarda vakit geçirmenizi öneririz. İlgi alanınızı seçemiyorsanız farklı alanları denemelisiniz. Kendinize farklı etkinlikleri denemek için fırsat verdiğinizde ilgilerinizi bulabilirsiniz.
Meslek Seçimi Nasıl Yapılmalı?
Mesleğimiz hayatımızın çok büyük bir kısmını oluşturuyor. Bu sebeple hayatımızda yaptığımız en önemli seçimlerden biri. En çok hata yapılan konulardan biri bölüm ve mesleğin doğrudan eşleştirilmesi. Çoğu öğrenci bir bölüm içerisinde bile ne kadar çok meslek seçeneği olduğunu bilmiyor. Bu sebeple meslek seçiminde ilk adımın bölümleri tanımak ve bir bölüm havuzu yapmak olmalı.
Birinci Adım: Bölümleri Tanımak
Okuduğumuz bölüm sonunda bir unvan alırız. Bu unvan endüstri mühendisi, öğretmen ya mimar olabilir. Ancak tek bölümün mezunlarını incelediğimizde bile çok farklı işlerle uğraştıklarını görürüz. Çünkü çoğu bölüm birden fazla disiplini ve yeterliliği içinde barındırır. Böylece bölüm mezunları farklı sahalarda çalışabilir. Bir bölüme girdiğinizde hala pek çok seçeneğiniz olduğunu aklınızda bulundurmalısınız. Bölüm tercihi yaptıktan sonra kariyer değiştirme şansının biteceğini düşünmek strese sebep olabilir. Bölüm içindeki kariyer alternatiflerini bilmek meslek seçimi sürecini kolaylaştıracaktır. Bölümleri tanımak ve meslek olanaklarını anlamak için aşağıdaki maddeleri uygulayabilirsiniz:
- Bölümlerin ders programlarını inceleyin
- C. Cumhurbaşkanlığı İnsan Kaynakları ofisinin yayınladığı Üni-veri üzerinden bölüm mezunlarının hangi alanlarda çalıştığını inceleyin.
- Linkedin üzerinden bölüm mezunlarının çalıştıkları yerleri inceleyin.
- Erişebiliyorsanız bölüm mezunları ile görüşün.
- İlgi duyduğunuz alanları göz önünde bulundurarak bir bölüm havuzu oluşturun.
İkinci Adım: Kendini Tanımak
Meslek seçiminin hayatımızın büyük bir çoğunluğunu oluşturduğundan bahsettik. Bu sebeple kişisel özelliklerinizi ve hayattan beklentinizi anlamak meslek seçiminde önemli adımlardan biri. İlk adımda bölümleri tanıdıktan sonra bu bölümlerin yeteneğinize, kişiliğinize uygun olduğundan emin olmalısınız. Kendinizi tanımak için uygulayabileceğiniz yöntemleri aşağıdan inceleyebilirsiniz:
- Swot Analizi ile güçlü zayıf yanlarınızı anlayın. Swot İngilizce bir kısaltma. Türkçe açılımı ise, güçlü yanlarınız, zayıf yanlarınız, fırsatlarınız ve tehditleriniz. Bu dört madde üzerinde düşünmelisiniz. Böylece kendinize dair genel bir bakış elde edebilirsiniz. Güçlü yanlarınızı, geliştirmeniz gereken yanlarınızı bilmek yeteneğe göre meslek seçimini kolaylaştıracaktır.
- Meslek seçiminde herkesin farklı öncelikleri vardır. Güvenli bir gelir, saygınlık, sosyallik gibi farklı istekler sizin için öne çıkıyor olabilir. Aşağıda listelenen maddelerden sizin için en önemli 3 tanesini seçin. İncelediğiniz bölümler arasında seçtiğiniz 3 maddeye en uygun olanları belirleyin.
- Otonomi, özgürlüğü önemseme
- Statü
- Güç ve nüfuz etme isteği
- Entelektüel hedefler
- Aidiyet hissi
- Çeşitliliğe önem verme
- Başkalarına faydalı olma
- Pozisyonlama
- Yaşam Biçimi
- Güvende olma
- Başkalarını yönetme
Üçüncü Adım: Kişisel Özellikleri Bölümlerle Eşleştirmek
Kişisel özellikleri anladıktan sonra bölümler arasında seçim süreci ile karşılaşıyoruz. Örneğin siz otonomi, özgürlüğü önemseme başlığını seçtiyseniz memuriyet tipi meslekleri eleyebilirsiniz. Entelektüel hedefler sizin için bir öncelikse akademiye yoğunlaşabileceğiniz ya da kendinizi daima geliştirmenizi isteyen meslekler size uygun olacaktır.
Bunun dışında çalışma alanı, arkadaşları ve koşulları da aklınızda bulundurmanız gereken maddelerden. Örneğin bir malzeme mühendisinin daha çok fabrikalarda görev alması beklenir. Bu da şehire uzak ve mavi yaka çalışanlarla olmayı gerektirebilir. Tıp seçmeyi düşünen bir öğrencinin hastane koşulları, insanlarla iletişim konularında kendini gergin hissetmesi bölümü elemesine bir sebep olabilir. Bu gibi koşulları göz önünde bulundurarak oluşturduğunuz bölüm havuzundan eleme yapabilirsiniz.
Dördüncü Adım: Seçilen Hedef Doğrultusunda Hazırlık
Tüm bu seçimler beraberinde bir hazırlık süreci ile karşılaşıyoruz. Çoğu öğrenci için bu hazırlık lisede alan seçimi ile başlayacaktır. İlgilerini anlayan öğrenciler alan seçimini de çok daha kolaylıkla yapacaktır. Alan seçiminin ardından bölümün gerektirdiği YKS sıralamasını sağlamak gerekiyor.
Ancak hedefinizi ve ilgilerinizi bildiğinizde çalışmalarınıza motive olmak kolaylaşacaktır. Hedefi belirledikten sonra çalışmalarınızı, çalışma araçlarınızı planlamanız önemli. Böylece hedefiniz doğrultusunda emin adımlarla hazırlanabilirsiniz. Teknolojinin gelişimi ile beraber sınavlara hazırlık süreci daha iyi planlanıp yürütülebilir. Video konu anlatımlar, online testler ve soru çözüm uygulamaları gibi seçeneklerle tüm sınav çalışmalarınızı yapabilirsiniz.
Bu noktada konu anlatım, testler ve açıklamalı soru çözümleri sunan Kunduz uygulamasını incelemenizi öneririz. 15 dakikada yapamadığınız sorunun çözümüne ulaşabilir ve isterseniz eğitmenle konuşarak detayları öğrenebilirsiniz. Başta söylediğimiz gibi sabit yeteneğe odaklanmak yerine gelişme inandığınızda hedefinize de adım adım yaklaşacaksınız.
