İki oyuncu, bir tahta, 32 taş ve bitmek tükenmek bilmeyen bir sabrın biraraya geldiği tek yer: satranç masası…
Selma Topkara
selmatopkara@hotmail.com
Satranç…
İki oyuncunun 64 kareden oluşan bir tahta başında, 32 taşla bıkmadan, usanmadan, saatlerce düşünerek, sabırla, azimle ve aykla oynadıkları tek zeka oyunu…
8×8’lik, yarısı siyah, yarısı beyaz toplam 64 karelik bir alan üzerinde oynanır. Taraflar beyaz ve siyah renkli taşları alırlar, her oyuncu bir seferde bir hamle yapar. Oyunun amacı karşı tarafın şahını mat etmektir. Bu da rakibin diğer taşlarını yiyerek onu güçsüz bırakmayı gerektirir.
Oyunun başında satranç tahtası üzerinde toplam 32 taş bulunur. Bunların 16’sı beyaz 16’sı da siyahtır. Oyuncuların şahı, vezir ve iki kaleden oluşan ağır, iki at ve iki filden oluşan hafif taşları ve 8 piyonu vardır.
Satrancın ne zaman nerede ortaya çıktığı bilinmemektedir. M. S. 3 ila 6. yüzyıllar arasında Hindistan, İran ya da Çin’de doğmuş olabileceği yaygın görüştür.
Oyunun icadı konusunda birkaç efsâne mevcuttur. Bunlardan biri buğday tanesi efsânesidir. Satranç İran’da 6. yüzyıldan beri bilinmektedir. Buradan 7. yüzyılda İslâm’ın yayılışıyla birlikte Orta Doğu’ya ve Kuzey Afrika’ya yayılır.
Endülüs Emevîleri, İtalya, Bizans İmparatorluğu ve Rusya yoluyla oyun, 9. ilâ 11. yüzyıllar arasında Avrupa’nın diğer yerlerine yayılır. Burada bir yandan şövalyelerin yedi yiğit erdeminden sayılırken diğer yandan kilise tarafından uygun bulunmaz.
19. yüzyılın ortasından beri düzenli satranç turnuvaları yapılmakta. İlk resmî Dünya şampiyonu Wilhelm Steinitz’tir. 1924’te Dünya Satranç Federasyonu (FIDE) kurulur.
20. yüzyılın sonunda dileyenler için rakibin yerini bilgisayarın aldığı satranç programları piyasaya çıkar.
En son dünya şampiyonu Hint Viswanathan Anand’dır. Gelmiş geçmiş en iyi oyuncular arasında yer alır. 2010 yılında bulgar rakibini mağlup ederek dünya satranç şampiyonu unvanını korumuştur.
Faydaları
- Özellikle çocukluk çağındaki kişilerin kötü alışkanlıklar edinilmesine engel olur
- Olaylar karşısında hızlı ve doğru düşünebilmeyi sağlar.
- Olgun bir kimlik ve kişilik kazandırır.
- Alt beyin ve üst beyin arasındaki korelasyonu arttırır.
Satranç oyuncularına yapılan otopsilerde, Beyinin giruslarının artığı belirgin bir şekilde görülmüştür. - Nöronal ileti hızını belirgin derecede artırır.
- Reflekslerin gelişmesini sağlar.
- Cesaret aşılar.
- Zamanı kullanmayı öğretir.
- Tasarrufu öğretir.
- Kazanmak için bazı kayıpların gerekli olduğunu kavramayı sağlar.
- Merkezi düşünce yapısını aşılar.
- Kazanmak için tek bir yolun olmadığını kazanca giden yolları bulmayı öğretir.
- Görsel zekayı geliştirir.
- Özgüveni artırır.
- Tüm dikkatini bir yerde toplamayı öğretir.
- Satranç oyuncusunun derslere karşı ilgisi artar, ders konularını daha iyi anlar ve kavrar. Bilimsel düşünme yeteneğinin temelleri satranç oyununda vardır. Hipotez kurmayı satranç oyunundaki kurguları ile geliştirir, araştırma yapmayı aşılar ve yaptığı araştırmaların sonuçlarını değerlendirmeyi öğretir.
- Öğrenme yeteneğini artırır, konuları ezberlemek yerine temel mantığı bulmayı öğretir.
- Sabırlı olmayı öğretir.
- Mücadeleci bir ruh kazandırır. Olaylar karşısında daha dirayetli olmayı sağlatır.
- Hayal gücünü artırır, Hep yeni hedefler aramayı aşılar, bu yeni hedefleri başarıya dönüştürmek için çabayı ve motivasyonu artırır.
- Pratik yapmanın önemini kavratır.
- Satranç tam olarak kullanıldığında iyi bir düşünme sistemi üretir.
- Rekabet duygusunu geliştirir. Rekabet ilgiyi arttırır, zihinsel dikkati yükseltir, yüksek seviyelerdeki başarıyı ortaya çıkarır.
- Oynamak üzerine kurulmuş bir öğrenme ortamı öğrencilerin öğrenmek üzerine olan tutumları üzerinde pozitif etkileri olur.
- Satranç oynayanların okuma yetenekleri belirgin bir şekilde arttırdığını kesin bir şekilde ortaya koymuştur.
- Geometrik düşünce yapısını geliştirir.
- Matematik ve hesap yeteneğini artırır.
Satrançla igili ilginç veriler
- Garry Kasparov 19 yaşındayken, dünyanın en güçlü ikinci oyuncusu kabul ediliyordu.
- 99. doğum gününe az bir süre kala ölen Macar Gyorgy Negyesy (1893-1992) en uzun yaşamış satranç ustasıdır.
- Oxford 1845 yılında satranç kulübünü kuran ilk üniversite idi.
- Gazetede ilk satranç köşesi 1813 yılında Livepool Mercury’de basıldı.
