Orhun Yazıtları, MS 8. yüzyılda (yaklaşık 732–735) II. Göktürk Kağanlığı döneminde Orhun Nehri vadisine dikilen anıtsal yazıtlardır. Bu yazıtlar, ilk Türkçe yazılı belgeler olarak kabul edilir ve hem tarihi hem de edebi değer taşır.
Yazıtların Özellikleri:
-
Kimler Adına Dikildi?
Üç ana yazıt vardır:-
Kül Tigin Yazıtı (732)
-
Bilge Kağan Yazıtı (735)
-
Tonyukuk Yazıtı (720’li yıllar)
Kül Tigin ve Bilge Kağan kardeştir; Tonyukuk ise onların veziridir [2].
-
-
Yazıldığı Dil ve Alfabe:
-
Göktürk (Orhun) alfabesi kullanılmıştır.
-
Metinler eski Türkçe ile yazılmıştır.
-
Bazı kısımları Çince olarak da yer almaktadır, bu da dönemin Çin ilişkilerini gösterir [6].
-
-
İçerik:
-
Yazıtlar, Göktürklerin tarihini, savaşlarını, Çin’le olan ilişkilerini, halkın uyarılmasını ve kağanların halk için yaptıklarını anlatır.
-
Bilge Kağan’ın ağzından, halkına sesleniş tarzında yazılmıştır: “Üstte mavi gök çökmedikçe, altta yağız yer delinmedikçe, Türk milleti, senin ilini, töreni kim bozabilir?” gibi ifadeler içerir.
-
-
Tarihî Önemi:
-
Türklerin ilk yazılı tarihi bu yazıtlarda kayıtlıdır.
-
Orhun Yazıtları, Türk edebiyatının ve tarihçiliğinin başlangıç noktası sayılır.
-
Bağımsızlık, birlik ve millet bilinci gibi temalar öne çıkar [5].
-
-
Keşif:
1889 yılında Rus araştırmacılar tarafından Moğolistan’daki Orhun Vadisi‘nde bulunmuştur [2].
