Hakan Birol
www.hakanbirol.com
Şapkalar dile gelse acaba ne derlerdi? Öğrenme teknikleri arasında yer alan Altı Şapkalı Düşünme Tekniği’nde şapkalarımız konuşuyor. Bunu ilkokul kademesinde rahatlıkla uygulayabilir veya yaş grubu olarak uygun gördüğünüz bir grup üstünde de deneyebilirsiniz. Her şapkanın bir tutumu vardır ve onu yansıtır. Teknik, farklı yaklaşımların tanımlanması ve bu yaklaşımların nasıl kullanılabileceğinin öğretilmesi durumunda, insanların bu yaklaşımları kullanarak çok daha üretken olabileceğini teorisine dayanır.
· Kırmızı şapka (Ateş-sübjektif): Duygusal şapkadır. Görüşülen konu ile ilgili olarak, kişilere hiçbir dayanağı olmadan sezgi, fikir ve duygularını söyleme fırsatı verir.
· Siyah şapka (Yargıç cüppesi-objektif): Kötümser şapkadır. Eleştiri, olumsuz görüşler ile görüşülen konunun riskleri, gelecekte doğuracağı problemler ortaya çıkar.
· Yeşil şapka (Bitki-spekülatif): Yenilikçi şapkadır. Konuyla ilgili alternatifler ve yeni yaklaşımlar araştırılır. “Bana her şey uyar” mantığı güdülür.
· Sarı şapka (Güneş- objektif): İyimser şapkadır. O işin avantajları ortaya konulur. Övgü, olumlu görüşler söylenir.
· Beyaz şapka (Boş sayfa-objektif): Tarafsız şapkadır. Görüşülen konu ile ilgili net bilgi ve raporlar ortaya konur.
· Mavi şapka (Gökyüzü-gözden geçirme): Serinkanlı şapkadır. Düşünce sistematize edilir. İdareci şapka veya Meta şapka olarak da adlandırılır. Düşünmenin düşünülmesi ve “Büyük resim” üzerine odaklanır. Tüm süreç gözden geçirilir.
Şimdi dilerseniz örnek olması açısından “Annemizin sözünü tutmalıyız” önermesini ele alıyorum. Bakın şapkalar neler diyor:
KIRMIZI ŞAPKA: Annemizin sözünü tutmalıyız çünkü o bizi bu yaşımıza kadar büyüttü. Bizi bitmek tükenmek bilmeyen sevgisiyle besledi. Ona karşı saygısızlık yapmamalıyız. Eğer istediği bir şey varsa derhal yerine getirmeliyiz. O, bizim yaptığımız her şeye katlandı. Bu yüzden önerileri bizim için rehber olmalı ve onun sözünü tutmalıyız.
SİYAH ŞAPKA: Anneler çok duygusal insanlardır. Benim anneme karşı saygım sonsuz ama bazen onun bu duygusallığı çok ileri boyuta gitmekte. Mantıksal düşünmemiz gereken alanlarda eğer onun sözüne uyacak olursak zarar ederiz. Bu sebepten annemizin sözüne uymamamız gerektiğini düşünüyorum.
YEŞİL ŞAPKA: Annelerimiz evimizde en küçük sorunları bile çözebilmektedir. Evde herhangi bir eksiklik olduğunda hemen onun imdada yetiştiğini görüyorum. Pratik çözümleriyle annelerimizin ciddi manada birer yenilikçiler. Annelerimizin sözleri bu sebepten dolayı muhakkak işimize yarayacaktır.
SARI ŞAPKA: Bizim kendi tecrübelerimiz düşünüldüğünde annelerimizden daha az tecrübeli olduğumuzu görüyoruz. Tecrübenin kolay kolay kazanılmadığını düşünürsek annemizin tecrübelerinden yararlanmamız bizim avantajımıza olacaktır. Bu yüzden onların sözlerine dikkat etmeliyiz.
BEYAZ ŞAPKA: İçinde bulunduğumuz durumlarda çevremizin etkisinde kalacağımız muhakkak. Fakat burada illaki annemizin sözünü dinlememiz gerektiğini düşünmüyorum. Daha doğrusu, çevre faktörünü en aza indirerek kendi düşüncelerimizi ön plana çıkarmayı doğru buluyorum. Esasında annemizin sözü de dinlenebilir fakat bu konuda kesin bir yargıya varamam.
MAVİ ŞAPKA: Mavi şapkalı kişi, gruptaki herkesin düşüncelerini ele alır ve şöyle ortak bir çıkarım yapar: Hepinizin görüşlerini değerlendirdiğimizde, elbette herkesin haklı olduğu ve haklı olmadığı taraflar var. Grup olarak annelerimizin sözünü dinlememizin daha iyi olacağına karar veriyoruz.
