Hiperaktif çocuklar bebekliklerinden itibaren hareketlilikleri ile evde sorun yaşamaya başlarlar. Aile çocukla evde baş edemediğini fark edip, çocuğu bazen gereğinden erken yuvaya gönderdiğinde yuvada da uyum sorunları görülür.Çünkü ona ‘Dur, sus’denmekte ve çocuk bu komutlara uyamamaktadır. Bir süre sonra azarlanacağını düşünerek okula gitmek istemez. İlkokul dönemine geldiğinde aşırı hareketlilik dikkatini olumsuz etkilediğinden öğrenme güçlükleri başlayacaktır. Öğretmenler kalabalık sınıflarda bu çocuklarla ilgilenmekte zorlandıklarından, çocuk kendisiyle ilgilenilmediğini ya da beğenilmediğini düşünüp kendine güvenini kaybedebilir. Azarlanmamak için sınıf içinde başarılı olabileceği konularda bile çekingen davranabilirler. Bu durumda ürkek, güvensiz ve çekingen bireyler olarak yetişebilirler. Düşünsenize genetik olarak beyin ön bölümünüz derslerinizi organize etmenizi zorlaştırıyor ve siz bunun için ailenizden ve öğretmeninizden sürekli azar yiyorsunuz. Ne kötü hissederdiniz değil mi? İşte bu nedenle bu çocuklarda tikler gelişebilir. Ailesi ve öğretmeni çocuğun bu durumunu bilerek, yapamadıkları için öfkelenmemeyi öğrenirse çocuğa gayretlenmesi için büyük cesaret vermiş olacaklardır.Eğer öğretmeni tarafından sık sık azarlanırsa okuldan soğuyabilir ya da ‘Nasılsa ben işe yaramazın tekiyim.’diye düşünüp tamamen kontrol edilemez hale gelebilir.
Hiperaktif çocukların hayal güçleri diğer çocuklara göre daha gelişmiştir. Bu nedenle daha çabuk okul korkusu geliştirebilirler. Öğretmeninin başka arkadaşlarını uyarması ya da azarlaması ya da ses tonunun yükselmesini kendisine yönelik algılayabilirler. Beğenilmek ve takdir edilmek istedikleri için bu durum kaygı seviyelerini arttırabilir. Dikkatlerini uzun sürdüremedikleri için sınavlarda pek çok basit hata yaparlar. ‘ Ya kötü not alırsam’ düşüncesi onlarda kolayca takıntı haline gelebilir. Bu da onları okuldan uzaklaştırır.
Çocuğun ders başarısına aileler nasıl yardımcı olabilir?
Çocuğun ders çalışacağı ortam dikkatini dağıtmayacak şekilde düzenlenmelidir. Odasında çok fazla eşya ve dikkat çekecek resim, oyuncak gibi objeler bulunmamalıdır. Ders çalıştığı masanın karşısındaki duvar tamamen boş bırakılmalıdır.
Çocuk ders çalışırken radyo, teyp, televizyon açık olmamalı ya da sesi odasına ulaşmamalıdır.
Hiperaktif çocuklar için okul sonrası dinlenme zamanı sonraya bırakılmalıdır. Okulda ders çalışmaya alışmış olarak gelen çocuk hemen ders başına oturtulmalı ve dersler her zaman aynı yerde aynı saatte yapılmalıdır. Bu çocuklar akşamın geç saatlerinde artık hiç konsantre olamazlar , o nedenle dersler bir an önce bitirilmelidir. Bu çocukların ders çalışması diğer çocuklardan daha uzun sürer. Diğer çocukların bir saatte bitireceği dersi onlar 2 saatte bile bitiremez. Çünkü ders çalışırken hayallere dalarak dersten tamamen kopabilirler. Hiperaktif çocuklar önceliklerini ayarlayamadıklarından zor dersleri sona bırakabilirler. Bu nedenle anne-baba çocuk derse başlamadan onun için bir programlama yapmalıdır. Ders çalışma sürelerinin kısa sürelerle olması daha uygundur. 20 dakika ders çalışıp, 10 dakika ara verebilirler. Bir dersin ödevini bitirmeden diğer dersin ödevine geçmek, sonra tekrar ilk derse dönmek bu çocukların sıkılmaması için daha uygundur.
Hiperaktif çocuklar birlikte çalışmadan keyif alırlar. Arkadaşıyla veya aileden biriyle oku-anlat şeklinde çalışmalar çocuk için yararlı olacaktır. Anne-babanın ‘Gayret, az kaldı.’ , ‘Hadi bir soru daha’ gibi motive edici sözleri çocuğu ders çalışma konusunda isteklendirecektir.
Daha çok bilgi için bu yazıyı hazırlarken yararlandığım Alanur Özalp’ın ‘ Hiperaktivite, Dikkat Dağınıklığı, Okul Başarısı, Çocuk Psikolojisi’ kitabını okumanızı öneririm.
yazan: Psk.Dnş.Özden ŞENKOYUNCU
