Eğer bir kelimenin sonuna “fobi” eklenmişse, hemen bir şeylerden korkulduğunu düşünürüz. Ancak okul fobisi gelişen çocukların okula gitmek istememelerinin tek nedeni okuldan korkmaları değil. Çocuğa bu konuda yardımcı olabilmek için her şeyden önce okul fobisinin ne olduğunu anlamak ve hem öğretmen hem de okul psikoloğuyla işbirliği yapmak gerekiyor.
Okul fobisi çok fazla çocukta ortaya çıkmaz fakat sizin çocuğunuzda varsa okul fobisinin ne olduğunu ve çocuğunuzun daha iyi, üretken bir okul deneyimi kazanmasına yardımcı olmak için rehber öğretmeniyle ya da okul psikoloğu ile nasıl işbirliğine gireceğinizi bilirseniz, biraz rahatlayabilir ve çocuğunuza da yardımcı olabilirsiniz.
Okul fobisi teriminden, basitçe çocuğun okuldan ya da oradaki bir şeyden korktuğu anlaşılabilir. Bu, duygularını bir şekilde etkilese de, okul fobisi ayrılık kaygısından daha fazla şeyi içerir. Ayrılık kaygısını birçok çocuk, ana babalarından ayrılacakları ve kendi yaşamlarını oluşturacakları zamanlarda normal olarak yaşamaktadır.
Yaşamlarının belli bir döneminde ayrılık kaygısı yaşasalar da çocukların çok azı okul fobisi geliştirir. Okul fobisi tam anlamıyla bir okul korkusu olmasa da, çocuğunuzun gerçekten okulda bir şeyden korktuğu olasılığını göz ardı edemezsiniz. Bu bazı durumlarda, gerçek bir korku ve ayrılık kaygısının bileşimidir.
Okul fobisi nasıl gelişir?
Bir çocuğun okul fobisini nasıl geliştirdiğini anlamak için, çocuğun ev yaşamına uzanmanız gerekir. Bazen okul fobisi olan çocuk, evde fazlasıyla kendini kabul ettiren, kendini çok başarılı hisseden biridir ve okula gittiğinde diğer çocukları ve onların başarılarını tehdit olarak algılar; okul kuralları, paylaşma sorumluluğu ve diğer çocuklarla dolu bir sınıfta yaşamanın getirdiği her şey onu korkutur.
Kimi durumlarda da, bir hastalık ya da kaza nedeniyle uzun süre evde kalıp bakım gören çocuklar, daha az koruma altında oldukları bir sınıfa gitmekte çok zorlanırlar. Okul fobisinin, kişilik tipi, cinsiyet ve doğum sırası ile doğrudan ilgisi yoktur. Daha çok 6-10 yaş arasında ortaya çıkar ancak daha küçük ve büyük çocuklarda da görülür. Esas önemli olan, okul fobisinin çocuğun cinsiyeti, yaşı, doğum sırası veya kişiliğinden bağımsız olarak yaşamındaki farklı durumların bileşimi sonucunda ortaya çıkan bir davranış olduğunu anlamaktır.
Okul fobisine yatkınlık
Bazı çocukların okul fobisi geliştirmeye daha yatkın olmalarını sağlayabilecek durumlar şunlar olabilir:
Eğer okula gitmeyi reddetme ilk olarak çocuğunuz ergenlik çağındayken ortaya çıktıysa, bu onu ciddi olarak rahatsız eden bir şeyin işareti olabilir ya da okulda onu gerçekten korkutan veya tehdit eden bir şey vardır. Okul fobisi korkudan çok kaygıya dayansa da, korkutulma, kaygıyı daha da arttırır. Eğer çocuğunuzun okulda korkutulmuş olmasından kuşkulanıyorsanız, çocuğunuzun yaşı ne olursa olsun aşağıdaki durumların var olup olmadığını kontrol edin:
Kontrol edilmesi gereken diğer durumlar
Okul fobisi olan çocuklar genelde ya iyi öğrencidirler veya bu fobi gelişmeden önceki okul yaşantıları başarılıdır. Ancak çocuğunuz okul ortamında onu rahatsız edebilecek unsurlara ek olarak;
Ayrıca;
Çocuktaki okul fobisi geliştirmesinde ebeveynin rolü:
Çocuğu etkileyen birçok konuda olduğu gibi, anne ve babaların çocuklarının okul fobisi geliştirmelerinde de belli oranda etkileri olduğunu unutmamak gerekir. Örneğin;
çocuğunuzun okula yaklaşımını olumsuz etkilemiş olabilirsiniz. Aslında çocuğunuz için yapabileceğiniz en yararlı şeylerden biri, onunla olan ilişkinizi, okula devamı hakkında ne hissettiğinizi tam olarak anlamak ve böylece okul fobisini nasıl geliştirdiğini kavramak olacaktır.
Bunun için öncelikle şu konular üzerinde düşünmeniz iyi olur:
Örneğin okulunu sevmiyorsanız, oraya gitmemesinden mutlu olacağınızı hissetmiş olabilir.
Çocuğunuzun öğretmeni hakkında ne düşünüyorsunuz?
Olumsuz yorumlar çocuğun şu anki sorun ve kaygılarını çok güçlü şekilde belirleyebilir.
Eğer varsa bunu gidermek için tıbbi bir inceleme yaptırabilir ve bu kaygıları biraz azaltabilirsiniz.
Çocuğunuza yardım etmenin yolları
Okul fobisi uğraşması çok güç bir konudur. Ama hem çocuğunuza nasıl yardım edeceğiniz hem de kendi düşüncelerinizi nasıl değiştireceğiniz konusunda yardım almak için okul psikoloğuna veya rehber öğretmenine başvurabilirsiniz. Problemi ne kadar erken farkedip, konuyu ne kadar erken ele alırsanız çözüm başarısı da o kadar yüksek olur. Ancak çocuğunuzu iyi takip etmelisiniz, zira okul fobisi yaşadığı fark edilmeyen çocuklar gittikçe artan karmaşık ve ciddi problemler geliştirebilir. Bu problemler, öğrenme gecikmeleri, yaşıtlarıyla arkadaşlık kuramama ve hatta, evden ayrılma düşüncesinde bile panik ataklar yaşamaya kadar varabilir.
Okul psikoloğu, eğer öğretmen bilmiyorsa okul fobisinin ne olduğunu ona açıklayarak sizin ve öğretmenin işbirliğini sağlayabilir. Birçok öğretmen, basit bir şekilde işi sıkı tutup, çocuğu okula gelmeye zorlamak isteyecektir. Ancak okula gelmeye zorlamak, çocuğunuzun okula gitmesini sağlasa bile okuldan uzak kalmak istemesine neden olan temel kaygılara çözüm bulmaz.
Bir okul psikoloğunun ise siz ve öğretmenle çalışırken genel yaklaşımı, çocuğunuzun okula geri dönmesini merkez alan bir plan geliştirmek olacaktır. Bu, çocuğunuzun okula her gün kısa süreler için gelmesi, bunun için ödüllendirilmesi ve sonra yavaş yavaş okulda harcanan zamanın arttırılması şeklinde olabilir.
*
