Radyoaktif bozunma, atom çekirdeğinin kendiliğinden parçalanmasıdır. Bu parçalanma sırasında, çekirdek enerji ve parçacık şeklinde radyasyon yayar.
Radyoaktif bozunma, kararsız atom çekirdeklerinde meydana gelir. Kararsız çekirdekler, çekirdekteki proton ve nötronların arasındaki çekim kuvvetinin, itme kuvvetine karşı koyamadığı bir durumdadır. Bu durumdaki çekirdek, kendiliğinden parçalanma eğilimindedir.
Radyoaktif bozunma, üç temel şekilde gerçekleşir:
- Alfa bozunması: Alfa bozunmasında, çekirdek bir alfa parçacığı (He2+) yayar. Alfa parçacığı, iki proton ve iki nötrondan oluşan bir çekirdektir. Alfa bozunması, çekirdeğin atom numarasını iki azaltır ve kütle numarasını dört azaltır.
- Beta bozunması: Beta bozunmasında, çekirdek bir beta parçacığı (e-) yayar. Beta parçacığı, bir elektrondan oluşan bir parçacıktır. Beta bozunması, çekirdeğin atom numarasını bir artırır ve kütle numarasını değiştirmez.
- Gamma bozunması: Gamma bozunmasında, çekirdek bir gamma ışını (γ) yayar. Gamma ışını, elektromanyetik radyasyondur. Gamma bozunması, çekirdeğin atom numarasını veya kütle numarasını değiştirmez.
Radyoaktif bozunma, doğal olarak meydana gelen bir süreçtir. Ancak, yapay olarak da gerçekleştirilebilir. Yapay radyoaktif bozunma, atom çekirdeğine bir parçacık veya foton çarptırılarak gerçekleştirilebilir.
Radyoaktif bozunma, birçok alanda kullanılır. Örneğin, tıp alanında kanser tedavisinde, endüstride malzeme muayenede ve tarihlendirmede kullanılır.
