Spor yapılan yerler hangi koşullarda? İçerikte neler var? Yaş grupları nasıl? Sağlık için yapılan sporda sağlıklı beslenme kuralları nasıl? İçecekler alkollü mü? Çalıştırıcılar pedagojik formasyonlu mu? Sigara kullanarak kötü örnek oluyorlar mı? Zaman kullanımı ne durumda? Sağlık raporları yeterli mi? İlkyardım için herşey tamam mı? Spor bir disiplin mi? Çocuklara hitabet nasıl? Argo sözcük kullanımı mı var?
Çocuklarda yetişkinlerde olduğu gibi spor yapmak çok önemli. Çocuklar oyun oynuyorlar diye belki üzerinde durulmuyor. Oyun çağında bile çocuklar yeteri kadar aktif değiller. Genelde anaokuluna giden çocuklar sınıf- salon oyunları oynuyorlar. Açıkhava oyunları velilerin çocuk hasta olur gerekçesi ile en aza indiriliyor. Hava güzel olduğunda- ki yurdumuzda güneşli coğrafya dışındaki yerlerde çok az açık havadan yararlanma imkanı oluyor. İstanbul, çok nüfus barındıran yer olması ve benim yaşadığım yer olması ve yeterli gözleme sahip olmam nedeniyle çocukların az şekilde açık havadan yararlandığını görebiliyoruz. Açık hava oyunlarındaki aktivasyon, bir kasabada ya da köyde yaşayan çocuktan çok az.
Büyük yerleşim bölgesi olması emniyet tedbirlerini de zorunlu olarak beraberinde getiriyor. Aileler, genellikle yüksek ücret ödeyerek çocuklarını haftasonları için bazı kulüplere üye yapıyorlar. Tabii ki maddi durumları yeterli ise. Bazen belediyelerin bu tür hizmetleri olabiliyor, ancak kapsamının geliştirilmesi gerekiyor. Ulaşılabilir olması, yeteri kadar duyurunun yapılması gerekli.
Bebeklik döneminde aileler genellikle doktorun yönlendirmesi ile açıkhava ve güneşlendirme ritüeline uyuyorlar. Bebek cimnastiklerini uygulayan ebeveynlerde olabiliyor. Bunun dışında günümüzde kundaklama olayı olmadığı için bebekler doğal hareketlerini yapıyorlar. Rahat bir tulum giysiyle kollar ve bacaklar kısıtlamasız hareket edebiliyor.
İlköğretim çağında aileler çocuklarını imkanları elverdiğince spor ve müzik gibi etkinliklere yönlendirebiliyorlar. Genelde haftasonları çocukları sosyal etkinliklere taşımakla geçiyor. Spor etkinliklerinde dikkati çeken husus büyüklerin kullandığı alanları değişik saatlerde çocukların kullandığıdır.
Çocuklar ve büyüklerin ortak kullanımıyla çocuğa görelik özelliğine dikkat edilmiyor. Fiziksel anlamda alan kullanımında sorun olmasa da ortam anlamında uygunsuz durumlar olabiliyor. Aslında sportif yetişkinler için de olmaması gereken özellikler çocukların olduğu bir ortamda dikkate alınmıyor. Örneğin, sigara ve alkol gibi sporla bağdaşmayacak durumlar gözardı ediliyor. Kulüp tarzı yerlerde daha çok yetişkinler mutlu edilmeye çalışılıyor.
Bu arada çocuklarda gelirse ne ala…
Erkek çocuklar için belli kulüplerin takım oyunları için çalıştırıcılar, onların çocuk olduğunu düşünmeden yılların alışkanlığından olsa gerek, yetişkinlere hitap şeklini kullanabiliyorlar. Bu ifade biçimlerinde argo sözcükler, stadda duyulan olmaması gereken ifadeler rahatlıkla kullanılabiliyor.
Belli bir süre disiplini de olmadan aileler ve çocuklar bekletilerek zamanın büyük kısmı günlük yaşamdan çalınmış oluyor. Bu hafta 8 yaşındakiler önce olsun, 12 yaşındakiler onların oyunu bittikten sonra oynayacaklar gibi belirsizlikler yaşanabiliyor. Bu durumda siz oraya gittikten sonra şekilleniyor.
Spora başlamadan önce istenen raporlar, gerçekten zamanında istenip, rapor gelmeden spora başlanıyor mu, başlattırılmıyor mu? Doktordan istenen belge sadece prosedürü gerçekleştirmek amaçlı mı? Bütün bunlar günlük yaşamımızda önümüze çıkan gerçekler. Günümüzde artık 10 yaşında çocuklarda bile artık kolestrol ölçümü yapılması isteniyor. Kalp sağlığı açısından gerekli incelemeler yapılması ve sonra spora başlanması gerekmekte. Yine spor yapmak kalp sağlığı için gerekli, ancak, başlamadan öncede kalbin sağlıklı olup olmadığının kontrolü gerekli.
Ayrıca spor etkinliklerinin yapıldığı yerlerde ilkyardım için gereken önlemlerin alınıp alınmadığı da önemli. Burada sürekli olarak sağlık çalışanı bulunmalı ya da ilkyardım kursu almış yetkililer olmalı.
Seçilecek sporun çocuğun yaşına uygun olup olmadığı da çok önemli. Çocuklar adölesan çağında güç ve kuvvet gerektiren sporlara yönelme eğilimindedirler. Kendilerini psikolojik yönden ispatlama ve kendini kabul ettirme, gösterme onlar için ihtiyaç durumuna gelmiştir. Kas zorlanmaları, travmatik durumlar yaşanabilir. Bu nedenle yaş ve vücut yapı özelliklerine uygun spor etkinliği seçilmelidir.
Spor etkinlikleri adı altına giren, ancak günlük fiziksel aktivitenin yeteri kadar yapılması belki iddialı spor yapmadan daha öne çıkması gerekir. Çünkü, spor yaparken belli bir iddia ve uzman denetimi gerekmekte. Günlük egzersizin içine hiç değilse yürüyüş girmekte. Günlük doğallığın yaşanması gerek.
Halı sahalarda maç yapma elektrik yüklemesi meydana getirmekte. Altınızda sentetik bir halı ve yine sentetik ayakkabı tabanlarının sürtünmesi ile elektriği boşaltma yerine yükleme yapılıyor. Sahada kalp krizlerinin yaşanmasının sebebi kalbin elektrik düzeninin etkilenmesidir. Oysaki çocuklar, köy vs. gibi doğal şartlarda değilse toprağa basarak enerji boşaltımı yapamıyor. Sağlık için yapılması gereken spor, sağlığı olumsuz etkilememeli.
Yüzme sporu için havuzlarda yeteri kadar hijyen sağlanıp sağlanmadığı önemli. Bunun dışında alerjik bünyeli çocuklar için klor rahatsız edici olabilir. Havuzların su dolaşım kapaklarında güvenlik sağlanıp, riskli bir duruma meydan vermemek gerekir.
Salon sporlarında hava dolaşımı kaliteli olmalıdır. Vücudun aktivitesinden oluşan istenmeyen kokular, havasızlık beklenen yararı getirmeyecektir. Sporun anlamı vücuda oksijen alımını artırmaktır.
Spor yapılacak araçların sağlıklı olması, gerekenlerin yerlerine iyi tesbiti yapılmalıdır. Kale direklerine özellikle dikkat edilmelidir.
Spora başlamadan ısınma hareketlerinin yapılması; spordan sonraysa soğuma hareketlerinin yapılması gerekirki kaslarda sorun oluşmasın.
Spor yapılacak tesiste mutlaka buz bulundurulmalı, ihtiyaca göre ilaç ve malzemeler bulundurulmalıdır.
Sporda çocuklar iyi takip edilmeli, birbirlerine zarar verici hareketlerde bulunmaları önlenmelidir.
Ailelerin model olması ve severek spor yapmak önemlidir. Belli bir spor dalına yönelinemiyorsa bisiklete binmek, haftasonlarında ailece doğa yürüyüşleri yapmakta yararlıdır.
Her konuda olduğu gibi aşırı spor yapmakta doğru değildir, hormonlarda düzensizliklere neden olabilir. Spor yaparken kırık, çıkık vakalarına da rastlamak mümkün olabiliyor. Bu nedenle yetkili ve ilgili çalıştırıcılar eşliğinde spor yapılması desteklenmeli ve uygun şartlar oluşturulmalıdır. Büyüme plaklarının da olumsuz etkilenmesi düşünülerek zorlayıcı spor ekinliklerinden uzak durulmalıdır.
Yaş ve cinsiyet özelliklerine uygun olarak spor etkinlikleri planlanmalıdır.
Belediyeler yürüyüş parkurlarını artırmalı, bisiklet yolları yaygınlaştırılmalı, gençler için kaykay yapabilecekleri alanlar düzenlenmeli; bunlar mahalleler düzeyinde yapılmalı ve çocuk ve gençlerin yakın çevreleri ile ilişkileri geliştirilmeli, sosyalleşmelerine de destek olunmalıdır. Spor yapma ile sosyalleşme iç içe olmalıdır.
Öznur SİMAV
