Adalbert Stifter, 23 Ekim 1805 tarihinde Bohemya’da (şu anda Çek Cumhuriyeti’nde) doğmuş ve 28 Ocak 1868 tarihinde Avusturya-Macaristan İmparatorluğu’nda Linz’de vefat etmiş Avusturyalı bir yazar, şair, ressam ve pedagogdur. Adalbert Stifter, yazdığı eserlerde canlı doğal manzaraları tasvir etmesiyle dikkat çekmiş ve Almanca konuşulan dünyada uzun süredir popüler olmuştur, ancak İngilizce okuyucular tarafından neredeyse tamamen bilinmemektedir.
Stifter, Oberplan’da (şu anda Çek Cumhuriyeti’nde Horní Planá) doğmuş olup Johann Stifter ve Magdalena çiftinin en büyük oğludur. Johann, 1817 yılında devrilen bir arabayla ezilerek hayatını kaybetmiştir. Stifter, Kremsmünster’deki Benediktin Gymnasium’da eğitim gördü ve 1826 yılında Viyana Üniversitesi’nde hukuk okumak üzere buraya gitmiştir. 1828 yılında Fanny Greipl ile aşık olmuş ancak ilişkileri beş yıl süren bir ilişki sonrasında Fanny’nin ailesi tarafından ilişkiye son verilmiştir ve bu kaybı hiçbir zaman unutamamıştır. 1835 yılında Amalia Mohaupt ile nişanlanan Stifter, 1837 yılında evlenmiştir ancak evlilikleri mutlu bir şekilde yürümemiştir. Çocuk sahibi olamayan çift, farklı zamanlarda Amalia’nın üç yeğenini evlat edinmeye çalışmıştır. Onlardan biri olan Juliana, birkaç kez evden kaçmış ve sonunda dört hafta sonra Danube Nehri’nde ölü bulunmuştur.
1848 devrimlerini hoş karşılayan ve Frankfurt Parlamentosu’nda aday olarak yer almayı kabul eden güçlü liberal görüşlü bir kişi olan Stifter’in felsefesinin temel taşı Bildung olmuştur. Devlet görevlisi olmak yerine Viyana aristokratlarına özel öğretmenlik yaparak önemli saygınlık kazanmıştır. Öğrencileri arasında Prenses Maria Anna von Schwarzenberg ve Klemens Wenzel von Metternich’in oğlu Richard Metternich de bulunmaktadır. Aynı zamanda resimlerini satarak gelir elde etmiş ve ilk öyküsü “Der Condor”u 1840 yılında yayınlamıştır. Hemen başarılı olan bu öykü, sürekli bir yazma kariyerinin başlangıcını oluşturmuştur.
Stifter, 1848 yılında Linz’i ziyaret etmiş ve bir yıl sonra kalıcı olarak buraya taşınmıştır. Linzer Zeitung ve Wiener Bote gazetelerinin editörlüğünü yapmıştır. 1850 yılında Yukarı Avusturya’daki ilkokulların denetçisi olarak atanmıştır.
Sağlık durumu 1863 yılında kötüleşmeye başlamış, 1867 yılında siroz nedeniyle ciddi şekilde hastalanmış ve 25 Ocak 1868 gecesi intihar etmiştir. Ciddi bir depresyon içinde olan Stifter, boğazını usturayla keserek intihar etmiş ve üç gün sonra yaşamını yitirmiştir.
Eserleri güzellik arayışı ile karakterizedir; karakterleri ahlaki olmaya çalışır ve lüksüyle tasvir edilen muhteşem manzaralarda hareket eder. Kötülük, acı ve zulüm, yazılarının yüzeyinde nadiren görünür, ancak Thomas Mann şunları belirtmiştir: “özellikle doğadaki açık içsel doğruluğun arkasında, aşırılığa, elementlere ve felakete, patolojik olanlara olan bir meyil vardır.” Bazıları tarafından, daha ünlü ve gerçekçi çağdaşlarına kıyasla tek boyutlu olduğu düşünülse de, ideal dünyaların vizyonları, onun edebiyattaki Biedermeier hareketine gayri resmi bağlılığını yansıtır.
Eserlerinin çoğu uzun öyküler veya kısa romanlardır ve çoğu zaman farklı versiyonlarda yayınlanmıştır, bazen köklü değişikliklere uğramıştır. En önemli eserleri Der Nachsommer ve Witiko uzun romanlarıdır. Friedrich Nietzsche tarafından 19. yüzyılın en büyük iki Alman romanı olarak adlandırılan Stifter’in Der Nachsommer (1857) eseri, Bildungsroman türünün en güzel örneklerinden biri olarak kabul edilir, ancak dönemin eleştirmenlerinden karmaşık eleştiriler almıştır.
Adalbert Stifter, edebiyat dünyasına önemli katkılarda bulunan ve özellikle doğa tasvirleriyle tanınan bir yazardır. Ancak İngilizce konuşulan dünyada hala nispeten az bilinen bir yazardır.
Yayımlanmış kitaplarından bazıları:
- Bergkristall (1863) – (İngilizce: “Rock Crystal”)
- Der Nachsommer (1857) – (İngilizce: “Indian Summer”)
- Witiko (1865) ·
- Condor (1840)
