Gelişimsel bozuklukların en yaygın olanlarından biri otistik bozukluktur. Otistik çocuklarda oyunlarda, sosyal etkileşimde ve sözel iletişimlerinde bozukluklar ve basmakalıp davranışlar görülür. Otizmde birey, dış dünyanın gerçeklerinden uzaklaşıp kendine özgü bir iç dünya yaratır. Genellikle 3 yaş öncesindeki çocuklarda ortaya çıkar ve yaşam boyu devam eder. Ancak çocuk 36 ayını doldurduktan sonra da Otistik davranış özellikleri gösterebilir.
Otistik Çocukların Özellikleri:
-
Göz teması kuramazlar, biriyle göz göze geldiklerinde sanki boşluğa bakıyor gibi dururlar ya.
-
Sözlü ifadeleri yanıtsız bırakabilirler. Örneğin, kendilerine seslenildiğinde duymuyormuş gibi davranabilirler.
-
Kimi otistik çocuklar, bazı seslere, kokulara, ışık ya da dokunuşlara karşı aşırı hassasiyet geliştirebilirler.
-
Sıcak, soğuk ya da acı gibi duyusal materyallere karşı duyarsız olmaları mümkündür.
-
Etrafındaki birtakım değişikliklere karşı tepkisel olabilirler. Örneğin, ev içinde eşyaların yerinin değiştirilmesinden ya da odalarında yapılan değişikliklerden rahatsızlık duyabilirler. Bunun nedeni, çevrelerine karşı bir nevi zihinsel harita oluşturmuş olmalarıdır. Yapılan herhangi bir değişiklik ise çocuğun çok fazla stres yaşamasına neden olmaktadır.
-
Bazı çocuklar saldırgan olabilir, kendilerine, çevrelerindeki insanlara ve eşyalara zarar verebilirler.
-
Tehlike ve korku duygusu hissetmezler. Bu nedenle, gerek evde gerekse dışarıda tehlikeli eylemlerde bulunabilirler.
-
Yemek yeme bozuklukları olabilir. Yenmeyen bazı şeyleri yemekten hoşlanabilirler.
-
Kelime hazineleri sınırlıdır, çoğunlukla etraftan duydukları kelimeleri kullanırlar. Bazen de konuşulanları tekrarlamaları mümkündür
-
Sosyal ve duygusal açıdan izoledirler. Çevrelerindeki insanları önemsemeyen bir tutum içinde olabilirler.
-
İnsanlarla değil, cansız obje ve varlıklarla vakit geçirirler.
-
İhtiyaçlarını ertelemeyi başaramazlar.
-
Parlak şeylere ilgi duyarlar. İlgileri bir şeye sabitlenir ve bu şey ortadan kaldırılırsa çocuk kriz geçirir. Otistik çocuklar, konserve kutuları, boş deterjan kutuları, plastik şişeler ya da kapaklar gibi şeylere çok bağlı olabilirler. Sevdiği bir şey kaybolduğunda bulunana kadar huzursuzdur.
-
Yüksek sesten huzursuz olabilirler, özellikle motorlu araç sesi, köpek havlaması gibi sesler onlar için çok rahatsız edici olabilir.
-
Bazıları hayatları boyunca konuşmazlar.
-
Dokunulmayı sevmese de, sıkı sarılmalardan hoşlananları vardır.
-
Elleri çırpmak, yüz göz hareketleri yapmak, kendi etrafında sönmek gibi hareketleri olabilir. Çoğu parmak uçlarında yürür.
-
Kendilerine ait rituelleri olabilir. Örneğin; koltuğa oturmadan önce etrafında bir tur dönmek gibi.
OTİSTİK ÇOCUKLARDA GÖRÜLEBİLEN DAVRANIŞ PROBLEMLERİ
-
Öfke Nöbetleri: Özellikle 2 – 5 yaş arasındaki çocuklarda görülmektedir. Bu dönemde ya konuşma çok azdır ya da hiç yoktur. İsteklerini sözel olarak ifade edemeyen çocuk, öfke nöbeti olarak adlandırılan tekmeleme, ağlama, bağırma, kendini yere atma gibi davranışlar gösterebilmektedir.
-
Çevresine Zarar Veren Davranışlar: Çığlık atma, evdeki eşyalara zarar verme şeklinde olabilmektedir.
-
Kendisine Zarar Veren Davranışlar: Bu davranışlar genelde, çocuğun kızdığı, endişelendiği ya da başarısızlığa uğradığı zamanlarda ortaya çıkmaktadır. Yüzünü tırmalama, kafasını duvara vurma, ellerini ısırma, kendini yere atma şeklinde davranışlar ortaya çıkabilmektedir.
-
Stereotipi – kalıplaşmış hareketler:
-
Duyumsal Uyarım: İleri – geri sallanma, kendi ekseni etrafında dönme
-
Görsel Uyarım: Parmaklarını gözlerinin önünde hareket ettirme, parmakları ile havada şekiller oluşturma
-
Dokunsal Uyarım: Elin ritmik hareketleri ile kulak, el gibi diğer vücut parçalarına vurmak.
-
İşitsel Uyarım: Aynı ezgiyi üst üste saatlerce mırıldanma.
Otizm özellikleri gösteren çocukların özelikle bu alanda uzmanlaşmış psikologlar tarafından düzenli olarak özel eğitim almaları gerekir ve bu eğitim otistik çocukların ve dolayısıyla ailelerinin yaşam kalitelerini önemli ölçüde düzeltir.
