Didem Rumeysa Sezginer
Çocuklarımızın zihin dünyasını tetiklemek çok önemlidir. Zihin donanımının bir boyutu doğuştan geliyor olsa da, sonradan geliştirilebilecek boyutu da azımsanmayacak düzeydedir. Etkin bir aile, hangi yaş sürecinde neler yapması gerektiğini bilir ve ona göre davranırsa, çocuğunun zihin dünyasına büyük yatırım sağlamış olur. Bunun için yapılabilecek pek çok uygulama olmakla birlikte, en etkin birkaç uygulamayı istikrarlı bir şekilde yaptırmak da çocukların geleceklerini inşa etmek adına büyük katkı sağlar. Zeka gelişimini hızlandıran 10 taktik şöyle sıralanabilir:
1. Şuuraltı dünyasına olumlu telkinde bulunun: Davranışların kökeninde şuuraltındaki inançlar vardır. Kişinin zihinsel potansiyelinin devreye girmesinde de öncelikli olarak zihninde “zihin dünyam her gün gelişiyor”, “her geçen gün daha iyi öğreniyorum”, “zekam gelişiyor” inançlarının olması gerekir. Bu yüzden, özellikle 0-3 yaş arası süreçte çocuğunuza olumlu telkinde bulunun. Bu yaşlardan sonra da sıklıkla olumlu telkinlerinizi tekrar edin. Uyku öncesi süreç özellikle şuuraltı etkilenme düzeyinin çok daha aktif olduğu bir süreçtir. Bu dönemi değerlendirin.
2. “Çorap söküğü çalışması” yapın: Zeka düzeyini belirleyen şey, beyin nöronları arasındaki bağlantı miktarıdır. Bağlantı yoğunluğu ne kadar çok arttırılırsa, çok zeka gelişimi o kadar desteklenmiş olur. Bu durumla ilgili en temel uygulama “çorap söküğü” uygulamasıdır. Çocuğa bir kavram verilir. Çocuk, bu kavramın çağrıştırdığı diğer kavramları bulur. Ne kadar çok kelime türetirse o kadar iyi bir gelişim yolculuğu hızlandırılmış olur. Her kelime çağrışımı nöronlar arası bağlantı kurar.
3. Hayatınızı tekdüzelikte hapsetmeyin. Orijinalliklerle farklı ufuklarda dolaşın: Çocuğunuzun zihin dünyasını da “değişim”le sürekli uyarın. Birlikte yepyeni yerler keşfedin. Yepyeni uğraşlar edinin. Daha önce hiç bilmediğiniz kültürlerden insanlarla tanışın. Bilmediğiniz bitkileri, hayvanları araştırın, keşfedin. Böylesi zengin tasarlanıp donatılmış bir dünyada zengince yaşayın.
4. Algılar dünyasında Newton’un çocukluğu gibi bir çocukluk yaşatın: Çocuğunuzu bir varlıkla tanıştırırken, tüm duyu organlarıyla tanışmasını sağlayın. Örneğin; eline bir yaprak verin. Onu, tüm şekil ve renk değişimlerini fark edeceği kadar dikkatle gözlemlemesini isteyin. Tüm ayrıtlarına dokunmasını sağlayın. Dokunurken çıkardığı sesi dinletin. Sertliğini, yumuşaklığını, sıcaklığını, pürüzlü olup olmadığını fark ettirin. Koklatın, tadılabilecek şeyleri tattırın. Her bir şeyi, tüm algılarıyla buluşturun.
5. Farklı bakış açıları ile zenginleştirin. Sadece bir boyutlu düşünen bir kişi olmasını engelleyin: Öncelikle objeler üzerinde durun. Bir eşyayı tanımlarken diğer yönlerden de incelemesini ve tanımlamasını sağlayın. Çevrenizdeki mekanların her zaman gördüğünüz yönleri dışında da diğer açılardan da inceleme yaptırın.
6. Tersinden yazma, kitabı ters tutup okuma, resimlerin tersinden düşündürülmesi uygulamaları yaptırın: Ayna ile ters yazı çalışmaları zihnin etkin bir uyarıcısıdır. Ayna ile yazı yazma ve labirent çözme çalışmaları yaptırın. Resimleri, fotoğrafları tersinden bakarak inceleyin.
7. Hikaye üretme oyunları oynayın: Hikaye çalışmaları yine bilgiler arası bağlantıları arttıracaktır. Özelikle bu çalışmaları yazım yerine anlatım tarzında yaptırırsanız konuşma zekasına büyük yatırım sağlar. Zihinsel gelişimin yanında, çocukta kendini ifade becerileri de gelişir. Siz sözcükler verin; çocuğunuzun ilk sözcükten başlayarak oluşturduğu hikayeye, sizin yeni verdiğiniz sözcükleri de katarak tamamlamasını sağlayın. Bazen bir yer verin, bu yerde geçen bir hikayeye odaklanmasını sağlayın. Bazen karakterler verin, bazen duygular ile yönlendirmeler yapın.
8. Düşünce dünyasını etkinleştirecek eserler okutun: Seviyesini devamlı takip edin ve hep daha yukarı taşıyıcı eserlerle buluşturun. Devamlı aynı tarzda kitaplar arasında gidip gelmesine engel olun, düşünce dünyasının sınırlarını devamlı zorlayın. Yeni sözcükleri, farklı bakış açılarını kitaplardan öğrenmesini temin edin.
9. Sorular defteri oluşturun: Soru sormak, öğrenmede en temel yaklaşımdır. Çocuğunuzun soru sormasını büyük memnuniyetle karşılayın, onu teşvik edin. Soru sorma vurgusunu zihinlerinde somutlaştırmak için sempatik bir “sorular defteri” temin edin. Oraya merak ettiklerini yazması için çocuğunuzu yönlendirin.
10. Zeka oyunları, bulmacalar, orijinal zihin dünyası soruları çözdürün: Çeşitli zeka oyunları ile düşünce zenginliğini destekleyin. Geliştirici bulmacaları takip etmesini, sıra dışı sorularla zaman zaman uğraşmasını sağlayın.
Çocuklarınızı bu 10 adım ile zihinsel dünyada ötelere taşıyın. Zaman kaybetmeyin, hemen çocuğunuzla birlikte yola çıkın.
