Hücre bölünmesi, hücre döngüsü adı verilen bir süreçle kontrol edilir. Hücre döngüsü, hücrenin büyümesi, çoğalması ve ölmesi için gerekli olan bir dizi aşamadan oluşur.
Hücre döngüsü, dört aşamadan oluşur:
- G1: Bu aşamada, hücre büyümeye başlar ve gerekli olan proteinleri ve enzimleri sentezler.
- S: Bu aşamada, DNA eşlenir.
- G2: Bu aşamada, hücre büyümeye devam eder ve hücre bölünmesi için gerekli olan proteinleri ve enzimleri sentezler.
- M: Bu aşamada, hücre bölünür ve iki yavru hücre oluşturur.
Hücre bölünmesi, kontrol noktaları adı verilen özel noktalarla kontrol edilir. Kontrol noktaları, hücrenin bölünmeye hazır olup olmadığını kontrol eder. Kontrol noktalarında, hücrenin büyümesi, DNA hasarı olup olmadığı ve bölünme için gerekli olan proteinler ve enzimler mevcut olup olmadığı gibi faktörler kontrol edilir.
Hücre bölünmesinin kontrolünde rol oynayan bazı önemli proteinler ve enzimler şunlardır:
- Siklinler: Siklinler, hücre döngüsü kontrolünde önemli bir rol oynayan proteinlerdir. Siklinler, hücre döngüsünün farklı aşamalarında belirli proteinleri ve enzimleri aktive eder.
- Siklin bağımlı kinazlar (CDK’lar): CDK’lar, siklinlerle birlikte çalışan enzimlerdir. CDK’lar, hücre bölünmesi için gerekli olan proteinleri ve enzimleri aktive eder.
- Hücre döngüsü inhibitör proteinleri (CKI’lar): CKI’lar, hücre döngüsünü durduran proteinlerdir. CKI’lar, CDK’ları inhibe ederek hücre bölünmesini durdurur.
Hücre bölünmesinin kontrolünde, aşağıdaki faktörler de rol oynayabilir:
- Genetik faktörler: Hücre döngüsünü kontrol eden genlerde mutasyonlar, hücre bölünmesinde anormalliklere yol açabilir.
- Çevresel faktörler: Çevresel faktörler, örneğin kimyasallar ve radyasyon, hücre bölünmesinde anormalliklere yol açabilir.
Hücre bölünmesinin kontrolünde meydana gelen anormallikler, kanser gibi hastalıklara yol açabilir.
