Bir toplantıya gittiğinizi ve toplantıdaki kimsenin sizi fark etmediğini düşünün. Hiç kimse sizin orada olduğunuzu umursamıyor ve herkes siz yokmuşsunuz gibi davranıyor. Ne hissederdiniz? Ve bu hisler sizi hangi davranışları yapmaya iterdi? Öfkelenip toplantı salonunu terk mi ederdiniz, yoksa fark edilmenizi sağlayacak birtakım girişimlerde mi bulunurdunuz?
Bilinen bir gerçek var ki, böyle bir durum hepimizi aşırı derecede rahatsız ederdi. Çünkü insan, var oluşunun bir gereği olarak fark edilmek ister. Fark edilmek, varlığımızı pekiştirir. Fark edilmemek ise neredeyse yoklukla eşdeğerdir, bu yüzden de çok acıdır. İşte bu acı ile yüzleşmek istemeyen insan var olduğunu göstermek ister.
Mehmet Teber
m.teber@yahoo.com
Bir toplantıya gittiğinizi ve toplantıdaki kimsenin sizi fark etmediğini düşünün. Hiç kimse sizin orada olduğunuzu umursamıyor ve herkes siz yokmuşsunuz gibi davranıyor. Ne hissederdiniz? Ve bu hisler sizi hangi davranışları yapmaya iterdi? Öfkelenip toplantı salonunu terk mi ederdiniz, yoksa fark edilmenizi sağlayacak birtakım girişimlerde mi bulunurdunuz?
Bilinen bir gerçek var ki, böyle bir durum hepimizi aşırı derecede rahatsız ederdi. Çünkü insan, var oluşunun bir gereği olarak fark edilmek ister. Fark edilmek, varlığımızı pekiştirir. Fark edilmemek ise neredeyse yoklukla eşdeğerdir, bu yüzden de çok acıdır. İşte bu acı ile yüzleşmek istemeyen insan var olduğunu göstermek ister. Bunu da fark edilmesini sağlayarak yapar. Demek ki bizler, yokluk acısı ile yüzleşmemek için fark edilmek istiyoruz ve fark edilme ihtiyacı hücrelerimize bile işlemiş durumda. Kendimizi fark ettirmek için genel olarak üç yol kullanıyoruz: Kişilik özelliklerimizle, sahip olduklarımızla ya da farklı davranmakla fark edilmek.
Kişilik Özelliklerimizle Fark Edilmek
Dürüst, onurlu, sabırlı, seviyeli kişiler toplum tarafından çabucak fark edilirler. Onların kişilik özellikleri fark edilmeleri ve dolayısıyla var olma ihtiyacını karşılamaları için yeterlidir. Bu özellikler, onları ön plana çıkarır ve onlar bu özellikleri ile toplum arasında tanınır, sayılırlar. Bu onlara yeter. Fark edilmek için başka bir çaba içerisine girmelerine gerek yoktur.
Sahip Olduklarımızla Fark Edilmek
Bazı kimseler ise sahip oldukları sosyal statü ile fark edilirler. Bir doktor, üniversite profesörü, iyi bir futbolcu statüsünün sonucu olarak çabucak fark edilir, toplum tarafından kabul görür. Bir topluluğa veya gruba girdiğinde fark edilerek var olmanın lezzetini yaşar.
İnsanlar genelde sahip oldukları maddi serveti iki türlü kullanırlar. Bazı insanlar maddi sermayelerini konforları için kullanır, cep telefonları ya da arabaları işlevselliklerini göz önünde bulundurarak alırlar. Bazı insanlar ise sahip oldukları mal ve mülkü fark edilme ihtiyacını karşılamak için kullanırlar. Bu kişiler maddi sermayelerini görüntü amacıyla kullananlardır. Son model bir cep telefonu, saat, müzikçalar almalarındaki amaç, tüm fonksiyonlarına ihtiyaç duymaları değil, sahip oldukları bu maddi sermaye ile fark edilmek is temeleridir. "Vayy, adamdaki cep telefonuna bak! Şu arabaya bak abi!" gibi cümleler bu kişilerin bekledikleri ifadelerdir.
Farklı Davranarak Fark Edilmek
Fark edilme ihtiyacını karşılamanın bir yolu da farklı olmaktır; çünkü farklı olan, fark edilecektir. Bazı insanlar şehir ortasında yanlarında kocaman bir kurt ya da pitbull köpeği gezdirirler. 'Şehrin merkezinde köpeğe ne gerek var?', 'Bu koca hayvanın betonlar içinde işi ne?' diye düşünürsünüz. Bu kişilerin psikolojilerini incelediğinizde, bir kısmının bu işi sırf fark edilmek arzusu ile yaptığını görürsünüz. Biri yanındaki köpeğe bakıp irkildiğinde, köpek sebebiyle dikkatler o kişi üzerinde yoğunlaştığında, kişi artık fark edilmiştir. Fark edilmek, bu kişiye gizliden bir mutluluk verir.
Ana caddede arabasında yüksek sesle müzik dinleyen kişileri düşünün. Aslında müzik kendilerinin duymaları için yeterlidir. Ama niyet farklıdır. Niyetleri, fark edilmektir. Yüksek müzik sebebiyle birkaç kişinin yüzünü arabaya çevirmesi bu kişiler için yeterlidir. Yüzünü çeviren kişilerin ne düşündükleri önemli değildir. Küfür ediyor da olabilirler, hayranca bakıyor da… Sonuçta fark edilmişlerdir ya, bu onlara yeter.
Açık saçık giyinen bayanların, farklı saç stilleri deneyen erkeklerin, ilginç kıyafetler giyen gençlerin, yaramazlık yapan çocukların, devamlı espri yapmaya çalışan muzip insanların bir kısmı, bu işi sırf fark edilmek için yapar.
Tabi ki yukarıda saydığımız davranışlarda bulunanların hepsi bu işleri fark edilmek için yapmaz. Bu davranışların arkasında farklı ihtiyaçları karşılama eğilimi olabilir. Her köpek gezdiren kişi fark edilme ihtiyacını karşılamak için bu işi yapıyordur diye bir genelleme yapamayız. Yanında köpek gezdirmek korunma ihtiyacından ya da yalnızlıktan kurtulma ihtiyacından da kaynaklanabilir. Özetle, fark edilme ihtiyacı önemli ihtiyaçlarımız arasında yer alır; çünkü varlığımızı pekiştirir. Ve hepimiz fark edilmek için değişik yollar kullanırız. Kimimizin kişilik özellikleri fark edilmek için yeterken, kimimiz sahip olduklarımızla (sosyal statü, maddi araç-gereç) fark edilmek isteriz. Bazılarımız ise farklı davranışlar sergileyerek fark edilmeyi seçeriz. Fark edilmek güzeldir ve fark edilmenin en güzeli, kişilik özelliklerimiz ve sosyal statümüz ile fark edilmektir.
