Sıra dışı bir bireyi ne kadar uzağa iterseniz itin, yalnızlığı da acısı da besleyici olacaktır onun için. Şirin Kartal yazdı.
“Zeki birey kavramı” tanımlanması zor bir kavram olup, zihinsel süreçleri hızlı ve sağlıklı işleyen, yeni durumlara kolaylıkla uyum sağlayabilen, algı ve yorumlama gücü kuvvetli, araştırma ve merak yönü yüksek bireyleri genelleyerek temsil eder.
İlk bakışta toplum tarafından tutulma ve rağbet görmenin bir sebebi olarak varsayılan bu özellik, aslında toplumsal olarak “farklıyı soyutlama ve ötekileştirmelerin” en önemli kaynaklarından biridir. “Üstün zeka ve kavrayış”, bireyin önce çevrede yadırganmasına, sonra da çevresi ile kendini karşılaştırması sonucu şahsın toplumsallaşma sorunlarına sebebiyet vermektedir. Sorgulamadan kabul etmeyen, eleştirel bakan ve haksız eleştiri ve yargılara maruz kalan birey zamanla yalnızlaşır veya yalnızlaştırılır.
Toplum, kendinden gördüğü “sıradan” bireyi sorgusuzca kucaklarken, “sıra dışı birey” toplumda korku, anlamama ve anlaşılmama, iletişimsizlik, kıskançlık, yadırganma, yadsınma vb. duygular yaratır ve bunların tümünü ve benzerlerini deneyimler. Doğuştan bir “karizma” ve “liderlik” vasfına sahip olduğuna inanılan tarihi kişilikler bile, başlarda hep toplum tarafından yadırganan, eleştirilen, umursanmayan ve hatta savaş açılan; verilen büyük mücadele ve gösterilen azametli direnç aşamaları sonunda kendilerini tam anlamıyla gerçekleştirebilen bireyler olmuşlardır.
Nitekim pek çok düşünce adamı da “sıra dışı zekayı” toplumsal kabulün en büyük zorlayıcısı olarak görmüştür. Schopenhauer ,”Bir toplumda sevilmenin yolunun akıl ve zeka göstermekten geçtiğini zanneden bir kişi ne kadar da acemidir! Akıl ve zeka aslında, önceden kestirilemeyecek kadar ezici bir çoğunlukta nefret ve öfke uyandırır” derken, “WalterBagehot ise “ Sıra dışı kişilikler başlangıçta sinerler, sonra melankoliye yönelirler, sonra hastalanırlar, en sonunda da ölürler. Niceleri kendi sıra dışılıklarının kurbanı olmuşlardır. Pek çok özelliklerinde ve kıvrımlarında, insanı tamamen tüketen bu havanın ve acının etkilerini sergilerler: nefes alışları güçleşir ve onların ses tonu da kolayca sertleşme eğilimine girer” iddiasındadır.
Nedendir bu sıra dışı zekaya tepkimiz? Öyle düşünmediğimiz için mi? Öyle olamadığımız için mi? Yoksa, kim olup nerede durduğumuzu bilmediğimiz, dolayısıyla da ifade edemediğimiz için mi? Sıradanlığı “olması gereken” olarak kabul ettiğimiz için mi?
Oysa, bembeyaz papatyaların içinde açan o sarı papatyadadır anlam. Beyaz bir ulusun içindeki zencide, çiftçi bir köy nüfusunun içindeki mahalle bakkalında, akranları okula giderken ev çekip çevireninde ya da akranları aile kurarken birey olma hevesindekilerdedir anlam. Kitap okuyan için yazan, yazan için okuyan anlamlıdır. Öğretmen için öğrenci, öğrenci için öğretmen, doktor için hasta, hasta için ise doktorun anlamlı olduğu gibi.
Sıra dışı bir bireyi ne kadar uzağa iterseniz itin, yalnızlığı da acısı da besleyici olacaktır onun için. Duygusal ihtiyaçları karşılanamayacaktır belki ama zihinsel ihtiyaçları onun yaşam faaliyetlerini en üst ve en nitelikli düzeyde sürdürecek kadar doyum bulacaktır. Niteliğini körelterek toplum tarafından kabul olmayı göze alması ise zordur bir sıra dışının. Çünkü o, zihinsel uyum ve onaylanma dönütünü almadığı sürece asla tatmin olmayacaktır.
Einstein yıllarca “ruh hastası” olduğuna inanılan 21. Yüzyılda bile ilham alınan en büyük bilim adamıdır. Galilei, ilham veren “dünyanın güneşin etrafında döndüğü yönündekiCopernicus kuramı” nedeniyle Engizisyon mahkemesince ömür boyu ev hapsine mahkum edilmiştir. Devrimci bir ekonomist olarak başı çeken Karl Marx ve pek çok siyasi, eğitimsel ve ekonomik reformun öncüsü Napoleon ise, pek çok kez sınır dışı edilen, yargılanan ve sürülen düşünce adamları olmuştur.
“Bağımsız ve sıra dışı bir zeka” çok kereler gücünü, nitelikli bir yalnızlık yaşamadan gösterememiş ve tam olarak ifa edememiştir. Yadırganan bir bireyseniz, belki de gurur duymanız gereken bir şeyler vardır… (!)
*
Şirin Kartal
www.gencgelisim.com
