Gazi Osman Paşa, 93 Harbi diye meşhur olan, Osmanlı-Rus Savaşında Plevne cephesinin ünlü kumandanıdır. 1832’de Tokat’ta doğdu. Asıl adı Osman Nuri’dir. Babası, İstanbul kereste gümrüğünde katip olan Mehmed Efendi, annesi Şakire Hatun’dur. Ailenin tek erkek çocuğu olan Osman Nuri, henüz sekiz yaşlarındayken ailesiyle birlikte İstanbul’a gitti. Sırasıyla Askeri Rüştiye, Askeri İdadi ve Mekteb-i Harbiyye okullarını bitirdi. Çeşitli görevlerde bulunan Gazi Osman Paşa, 1859 yılında Osmanlı Devleti’nin nüfus sayımı ile kadastro usulünde haritasının çizilmesinin kararlaştırılması üzerine bu göreve askeri temsilci olarak tayin atandı. Girit’te baş gösteren Rum isyanı dolayısıyla buraya yollandı.
Birçok askeri başarı elde etmiş olan Gazi Osman Paşa, asıl şöhretini Sırp prensi Milan’ın 2 Temmuz 1876’da Osmanlı Devleti’ne savaş ilan etmesi esnasında, Rus generallerinin kumanda ettiği Sırp ordusunu bozguna uğratması ile elde etti. 1877-78 Osmanlı Rus savaşları sırasında Plevne’yi başarı ile savundu ve bu savaş sonunda kendisine “gazilik” ünvanı verildi. Askeri şahsiyeti yanında siyasi faaliyetlerde de bulundu. İstanbul’daki dini grupların birleşmesini sağladı. Sarayda bulunduğu süre içinde dış politika konularında Sultan II. Abdülhamid’i etkilemeye çalıştı. Gazi Osman Paşa, 5 Nisan 1900’de vefat etti ve Fatih Sultan Mehmed türbesi yanına defnedildi.
Gazi Osman Paşa, iyi derecede Arapça, biraz da Farsça ve Fransızca biliyordu. Ferik Neşet Paşa’nın kız kardeşi Zatıgül Hanımla evlendi. Sultan II. Abdülhamid kendisini çok takdir ettiği için iki kızını, Gazi Osman Paşa’nın iki oğlu ile evlendirmiştir.
Gâzi Osman Paşa, temiz ahlâkı, kahramanlığı, samîmî Müslümanlığı ve devlete olan bağlılığı ile günümüze kadar sevgi ile anılmıştır. Adına yazılan Plevne veya Gâzi Osman Paşa Marşı hâlâ söylenmektedir.
GÂZİ OSMAN PAŞA MARŞI
Tuna Nehri akmam diyor,
Etrâfımı yıkmam diyor,
Şânı büyük Osman Paşa,
Plevne’den çıkmam diyor.
Karadeniz akmam dedi.
Ben Tuna’ya bakmam dedi.
Yüz bin Moskof gelmiş olsa,
Osman Paşa korkmam dedi.
Kılıcını vurdu taşa,
Taş yarıldı baştan başa,
Şânı büyük Osman Paşa,
Askerinle binler yaşa.
Düşman Tuna’yı atladı,
Karakolları yokladı.
Osman Paşanın emrinde,
Beş bin top birden patladı.
