İspanyol gribi, 1918-1920 yılları arasında H1N1 virüsünün ölümcül bir alt türünün yol açtığı grip salgınıdır. Bu salgın, 500 milyondan fazla kişiye bulaşması sonucu 18 ay içinde 50 milyon dolayında insanın ölümüne sebep olarak insanlık tarihinde bilinen en büyük salgınlardan biri olmuştur1 Salgın, ılımlı ilk dalga, şiddetli ikinci dalga ve artçı üçüncü dalga olmak üzere üç dalga hâlinde seyretmiştir
Salgının etkileri ve yayılma mekanizması şöyle özetlenebilir:
- Salgın, I. Dünya Savaşı’nın son aylarında tüm dünyayı etkisi altına almış hatta kimi tarihçilere göre dört yıl süren savaşın sona ermesinde önemli bir etken olmuştur1Savaş nedeniyle askerlerin ve sığınmacıların yoğun olarak hareket etmesi, virüsün yayılmasını kolaylaştırmıştır. Ayrıca savaş koşullarında beslenme, hijyen ve sağlık hizmetleri yetersiz kalmış, bağışıklık sistemi zayıflamıştır
- Salgının bir özelliği; zayıf, yaşlı ve çocuklardan çok, sağlıklı genç erişkinleri etkilemesidir. Bu durum, virüsün bağışıklık sistemini aşırı uyararak akciğerlerde iltihaplanmaya ve ödeme yol açan sitokin fırtınası adı verilen bir mekanizmayla açıklanmaktadır
- Salgın, İspanya’da başlamamasına rağmen İspanyol nezlesi olarak adlandırılmasının sebebi ise İspanya’nın I. Dünya Savaşı’nda yer almaması ve askerî sansür nedeniyle diğer Avrupa devletlerinde salgından söz edilmezken İspanyol basınının salgın konusunu ilk kez gündeme getirmesidir
- Salgın, birçok ülkede maske takılmasını zorunlu kılan düzenlemeler getirmiştir. Ancak bu düzenlemelere uymayanlar da olmuş, bazıları bireysel özgürlüklerine aykırı olduğunu ileri sürmüştür. Maske takmayanlara para cezası verilmiş, hatta bazı yerlerde tutuklanmıştır.
- Salgın, tıp, bilim ve toplum alanlarında birçok değişime ve gelişmeye de yol açmıştır. Salgın sonrasında, ulusal ve uluslararası düzeyde halk sağlığı kurumları kurulmuş, salgın hastalıklarla mücadele için işbirliği ve koordinasyon geliştirilmiştir. Ayrıca, salgın, kadınların çalışma hayatına katılımını, sosyal güvenlik sistemlerinin oluşturulmasını, kültürel ve sanatsal üretimi de etkilemiştir
