Mary Jaksch
Beyin hakkında anlatılan korkutucu masalları unutun. 20’li yaşlarda tam randıman işlediğini, sonrasında yavaş yavaş kuvvetten düştüğünü, bir nine ya da dede olduğumuzdaysa beynimizin dentritler yerine paçavralarla dolacağını, ismimizi bile unutacağımızı anlatan masallardan bahsediyorum. Beyin hakkındaki en yeni ve en güzel habere göre, beyin plastik bir yapıya sahip. Yani hayat boyu, yaşınız kaç olursa olsun gelişmeye devam ediyor. Çalışan vücut kaslarının gelişmesi gibi, zeka da beyin egzersizleriyle ile gelişir. Zekanın farklı türleri vardır; kişisel gelişimin amacı da bu türlerin hangisinde daha iyi olduğumuzu keşfedip onu geliştirmektir. İşte bu 9 zeka türü ve geliştirme yolları…
1- Sözel zeka: Okuma, yazma, konuşma ve hitabet becerilerini içerir. Yeni bir dil öğrenirken, farklı kitaplar okurken, kelime oyunları oynarken, bilgisayar kullanırken, bir topluluğa konuşma yaparken ya da bir tartışma platformunda bu zeka türünü kullanırız. Sözel zekamızı geliştirmek için kelimelerle aramız iyi olmalıdır. Yazı yazabilir, öğrendiğimiz bir konuyu yakınlarımıza anlatarak hitabet egzersizleri yapabilir, kelime oyunları oynayabilir, sözlük okuyabiliriz.
2- Mantıksal zeka: Mantıksal zeka sayıları ve hesaplama becerilerini, durumları ayırt edip aralarında ilişki ve benzerlik kurabilme, farklı türdeki problemleri mantık yoluyla çözme, zamanlama ve sıralama becerisidir. Bu zeka türünü sayısal ve mantıksal oyunlar oynayarak, puzzle çözerek, sıralama ve sınıflandırma yaparak geliştirebilirsiniz. Benim kişisel tercihim ise, her gün az da olsa çözdüğüm Sudoku.
3- Mekansal zeka: Çevreyi görsel olarak algılama, zihinsel imajlar oluşturma ve bu imajları değiştirme becerisidir. Bu zekamızı resim ya da heykel sanatıyla uğraşarak, ahşap oymacılığı ya da marangozluk gibi uğraşlar edinerek, gözlem ve hayal kurma-imgeleme becerilerinizi kullanarak, labirent bulmacaları çözerek geliştirebiliriz. Sanatsal yeteneğim yok diyorsanız zihin haritaları oluşturabilir, Japon ya da Arap kaligrafisi çalışabilirsiniz.
4- Vücut zekası: Fiziksel koordinasyonu ve el becerisini, fiziksel aktivitelerle kendisini ifade etme ve bu yolla öğrenme becerisini, beden dilini kullanabilmeyi içerir. Dans ederek, yeni danslar öğrenerek, spor yaparak, meditasyon ve yoga derslerine katılarak vücut zekanızı geliştirebilirsiniz.
5- Müziksel zeka: Kendisini müzikle veya ritmik hareketlerle ya da dansla, beste yaparak, bir müzik aleti çalarak ifade edebilme becerisidir. Bu zekanızı farklı türlerde, özellikle klasik müzik dinleyerek, şarkı söyleyerek, dans öğrenerek ya da bir enstrüman çalarak geliştirebilirsiniz.
6- Sosyal zeka: İnsanları anlama, onlarla iletişim kurabilme, uyumlu bir şekilde yaşayabilme, takım kurabilme, farklı sosyal ortamlara kolay adapte olabilme becerilerini içerir. Grup projelerine, kulüp ve derneklere katılarak, takım oyunları oynayarak, drama aktivitelerinde bulunarak sosyal zekanızı geliştirebiliriz.
7- Duygusal zeka: Bir insanın kendisine veya başkalarına ait duygu ve düşüncelerini anlama, sezinleme, yönetme, kontrol etme ve yönlendirme becerisini işaret eder. Daniel Goleman’ın “Duygusal Zeka” kitabında belirttiği gibi günlük yazarak, danışmanlık alarak, hayal gücünü geliştiren oyunlar oynayarak, yardım derneklerine katılarak, felsefe ve psikolojik kitaplar ile dünya klasiklerini okuyarak geliştirebiliriz.
8- Ruhsal zeka: Fizikçi, felsefeci ve yaşam koçu Danah Zohar’ın geliştirdiği bir kavram Ruhsal Zeka. Aynı isimli kitabında da belirttiği gibi hayatımızın hakiki anlamını ve yaşam amacımızı keşfedebilme, kainattaki birlik ve bütünlüğü ruhumuzda hissedebilme becerimizi tanımlar. Tefekkür için sessiz ortamlar oluşturarak, içimize dönüp kendimizi keşfederek, meditasyon yaparak ya da dua ve ibadet ederek ruhsal zekamızı geliştirebiliriz.
9- Yaratıcılık zekası: Fiziksel ya da zihinsel gücümüzle yeni bir şeyler üretme, ortaya çıkarma, hayata kazandırma becerimizdir. Sadece bilimsel icatlar yapan bilim adamlarının değil, kazak ya da dantel ören, harika yemekler pişiren ev hanımlarının da yaratıcılık zekası yüksektir. Yazarlar, ressamlar, grafikerler, tasarımcılar, el sanatlarıyla uğraşanlar, aşçılar yaratıcılık zekası yüksek kişilerdir.
