Bebekler 5-6 aylık olduklarında çocuklara karşı ilgi göstermeye başlarlar. Onları gördüklerinde hoşlanma sesleri çıkarıp, gülümserler. Onlara doğru atılıp, yanlarında olmayı isterler.
1 yaş dolaylarına kadar kendi vücudu ile oynayan bebekler, artık yanlarında başka çocukların olmasını isterler. Ancak, bu, oyun kurma şeklinde değildir. Oyuncaklarını paylaşmak istemezler.Yaşamın ilk yıllarında çocuklar ben merkezcidirler. Tüm dünyanın kendi etraflarında döndüğünü zannederler.
2 yaşına kadar yalnız oynarlar. Cinsiyete ilişkin tavırlar belirir. Kendi cinsiyetinin ve karşı cinsin özelliklerini öğrenir. Anne ve baba cinsiyete ilişkin olarak model alınır.
3. Yaştan başlayarak diğer varlıklarında olduğunu kabul eden çocuklar bir arada oynarlar; ancak tek başınadırlar. Birbirlerini seyrederler ve birbirlerinin oyuncağını almaya çalışırlar. Kısa süreli oyun arkadaşlıkları başlar. Grup halinde oyunlar 3-4 yaşlarında başlar.
4 yaşına kadar çocuklar, kız-erkek ayrımı yapmadan birlikte oynarlar. Sonra cinsiyete uygun oyun grupları kurulduğu görülür. Kızlar kızlarla, erkekler erkeklerle oynarlar. Ayrım yapma ile ilgili olarak yetişkinlerin tavırları da önemlidir.
Çocuğun çevresi ile iletişim kurması diğer kişilerin varlığını kabul etmesi demektir. Oynarken birbirleriyle konuşurlar. Grup içinden oynamak istediklerini de seçebilirler. Oyuncak kavgaları sıkça görülür.
5-6 yaşlarında çocuğun ailesine sıkı bağlılığının çözüldüğünü görürüz. Artık, bir arkadaş çevresinin oluştuğunu anlayabiliriz. Arkadaş sayısı az olmasına rağmen uzunca bir süre birlikte oyun kurup, oynayabilirler.
Çocuklar, bu dönemde ilgi merkezi olma ihtiyaçlarını başka şekillerde tatmin edemezlerse kavgacılık yapabilirler. Oyun gruplarında sık kavga eden ve ağlayan çocukları sıkça görebiliriz. Kavga sonundaki küsmeler uzun sürmez. Sevgi dolu ailede büyüyen çocuklarla, şiddetin görüldüğü ailede büyüyen çocuklar arasında farklılıklar vardır.
Çocuk sevgiyi ya da şiddeti görerek, hissederek öğrenecektir. Bunu da arkadaşları ile ilişkilerinde gösterecektir.
Kişilerin birlikte yardımlaşarak, iyi ilişkiler içinde yaşaması için işbirliği gerekir. Bunun öğrenilmesi erken çocukluk döneminde oyunlarla gerçekleşir. Oyunlarda, yetişkinlik dönemindeki hayatın provası yapılır. Oyunlarda, başkalarının haklarına saygı duyma, kurallara uyma, kendisini toplumun kabul edebileceği tarzda ifade edebilme vardır.
İnsanlarda doğal olarak rekabet duygusu vardır ve bu onları başarıya götürür. Ancak, bu duygunun kabul edilebilir ölçülerde olması gerekir. Kıskançlık boyutlarında olursa kişinin kendisi ve çevresi zarar görür. Aile, çocuğun duygularını normal boyutlarda yaşaması için destek olmalıdır. Kardeşler arasında yaş farkı az ise rekabet kıskançlık boyutlarına taşınabilir.
9-11 yaşlarında kız-erkek arkadaşlığında yeni bir dönem başlamıştır. Her çocuk, kendi cinsiyetinde çocukla arkadaşlık kurar. Karşı cinsi oyunlarına almazlar. Birbirlerini çekemezler ve aşağılama davranışı gösterirler. Kızlar, duygusaldır ve erkekleri kaba, anlayışsız görürler.
Pedagog ÖZNUR SİMAV
