Cari açıkta darbe ihracattan, finansman net hata noksandan
Türkiye Cumhuriyeti Merkez Bankası (TCMB), Mayıs ayı ödemeler dengesi rakamlarını açıkladı. ALB Forex Araştırma Uzmanı Enver Erkan cari açık rakamlarını değerlendirdi.
İşte Erkan’ın yorumu:
TCMB, Mayıs ayı ödemeler dengesi verileri açıkladı. Buna göre Mayıs ayında cari açık 3,99 milyar dolar olarak gerçekleşirken, Ocak – Mayıs dönemi için cari açık ise 18,54 milyar dolar oldu. En belirleyici kalem olan dış ticaret açığı Mayıs’ta 5,36 milyar dolar olurken, Ocak – Mayıs dönemi için dış ticaret açığı da 19,91 milyar dolar olarak gerçekleşti. 2014’ün eş dönemine göre değerlendirme yaptığımızda ise dış ticaret açığının 23,12 milyar dolardan 19,91 milyar dolara gerilediğini, cari açığın ise aynı dönemlerde 20,37 milyar dolardan 18,54 milyar dolara gerilediğini görüyoruz.
En dikkat çeken durum ihracattaki değişim olarak göze çarpıyor. Mayıs ayında ihracat 11,92 milyar dolar olarak gerçekleşti. İhracattaki düşüş geçtiğimiz yılın aynı dönemiyle kıyaslama yaptığımız zaman yüzde 18 olarak görünüyor. Nitekim, TÜİK’in açıkladığı dış ticaret açığı da Mayıs ayında 6,75 milyar dolar olmuştu. Mayıs, özellikle ihracatın en sert düşüş gösterdiği ay olmakla dikkat çekiyor. 2014’ün Haziran ayından itibaren Euro Bölgesi’nde ekonomik sorunlar, Güney komşularında jeopolitik riskler ve başta Rusya olmak üzere ticari ortaklarda görülen ekonomik sorunlar ihracatta azalmayı beraberinde getirdi. 2015’in ilk 6 ayında da bu nedenden dolayı baz etkisi oluştu. Haziran ayından sonra ihracattaki düşüş hızının daha az olduğu veriler görebiliriz. Ancak ithalata bağlı ihracat modeli nedeniyle içsel dinamikler ihracat verileri üzerinde baskılayıcı olmaya devam edecektir. Çünkü ithalat da geriliyor. Sanayi üretim verilerindeki trendin zayıf olması da, üretimdeki gerileme üzerinden ihracat gerilemesini açıklıyor.
Portföy yatırımlarının ciddi bir katkı yapamadığını görüyoruz. Mayıs ayında, seçimlerden hemen önce hisse senetlerine ciddi bir giriş olmadığını zaten biliyoruz. Aynı zamanda borçlanma araçları piyasasında ise 1,4 milyar dolarlık çıkış gerçekleştiği görülüyor. Haziran ayında bu tabloda olumlu yönde bir kırılma görmeyeceğiz. Çünkü TCMB’nin açıkladığı haftalık menkul kıymet istatistiklerine göre Haziran ayında hisse senedi piyasasında 38 milyon dolarlık bir çıkış gerçekleşirken, borçlanma araçları piyasasında ise 1,1 milyar dolar çıkış olmuş. Siyasi belirsizlik, içsel ve dışsal riskler ve sermaye hareketlerinin Türkiye’nin aleyhine olması beklentisi de doğrudan yatırımların geçen yıla göre zayıf kalmasına neden oluyor. Bu nedenden dolayı finans hesabı pozitif bir katkı yapamadı.
Net hata noksan kaleminde 1,8 milyar dolarlık giriş söz konusu. Ocak – Mayıs döneminde ise net hata noksan 8,8 milyar dolar olarak oluşmuş durumda. Yani cari açığın yüzde 47’si kaynağı belli olmayan, öngörülemeyen para ile finanse edilmiş. 2014 yılının Ocak – Mayıs döneminde net hata noksanın cari açık finansmanının yüzde 37’sini oluşturduğu düşünülecek olursa, cari açık finansmanında niteliğin bozulması durumunun önümüzde olduğunu görüyoruz. Nisan ayında 1,9 milyar dolar giriş olan rezerv varlıklarda da Mayıs ayında 2 milyar dolar çıkış olması finansmanın niteliğini bozan bir başka ayrıntı olarak göze çarpıyor.
