Adli Bilimler Dergisi Eylul 2013 de yayimlanmistir.
Doc.Dr.Faruk Asicioglu*, Uz.Dr.Mustafa Okudan*, Prof.Dr.Sefa Saygili**
*Adli Tip Uzmani, Adli Tip Kurumu Baskanligi
**PsIkiyatri Uzmani, Kirklareli Universitesi Saglik Yuksekokulu
Yazisma Adresi:
Doc.Dr.Faruk Asicioglu
Adli Tip Kurumu Baskanligi
Kimiz sok. No:1 Cobancesme, Istanbul
Tel: 0532 520 34 89
E.posta: fasicioglu@hotmail.com
Ozet
FensIklidin: Yillar sonra yeniden uyusturucu pazarina cikan bir psIko-aktif madde
Son zamanlarda Turkiye uyusturucu pazarinda psIko-aktif etkisi uzun zamandan beri bilinen bazi maddelerin yeniden onemli olcude boy gostermeye basladigi gorulmektedir. Bunlar arasinda en onde geleni FensIklidindir. Evvelce cerrahi anestezide kullanilan bu maddenin gunumuzde tibbi kullanimi bulunmamaktadir. Ancak psIkodelik ve halusinojen etkili bu maddenin uyusturucu amacli kullanimi yeniden ortaya cikmistir.
FensIklidin halen Birlesmis Milletler PsIkotrop Maddeler Sozlesmesinin ekindeki II nolu listede yer almaktadir. Fakat henuz 2313 sayili Uyusturucu Maddelerin Murakabesi Hakkinda Kanunun 19.Maddesi geregi Bakanlar Kurulu tarafindan uyusturucu maddeler listesine alinmamistir.
Calismamizi kapsayan 01.01.2013- 30.09.2013 tarihleri arasinda Adli Tip Kurumu 5.Ihtisas Kuruluna FensIklidin maddesi iceren dokuz yakalama bildirilmis olup bu vakalarin tumu tablet formundadir. Tabletlerin farkli renk, sekil ve logo icermeleri farkli kaynaklardan piyasaya sunulduklarini dusundurmektedir. Yakalamalarin ikisinde tablet iceriginde fensIklidinle birlikte BZP maddesinin bulundugu, bir digerinde ise BZP, kinin ve kafeinin fensIklidine eslik ettigi saptanmistir.
Yillar sonra suistimali ortaya cikan FensIklidin Bakanlar Kurulu karari ile acilen yasa kapsamina alinmalidir.
Anahtar Kelimeler: FensIklidin, PCP, PsIkotrop maddeler, PsIkoaktif maddeler.
Abstract
Phencyclidine: A listed psycho-active substance resurged into drug market after disappearing for many years
There has been an important recrudescence of some long-known psycho-active sbstances in the drug market of Turkey. Foremost among them is Phencyclidine. This substance has been used formerly as a surgical anesthetic, however, there is no current legitimate medical use in humans, but recreational use of it as a psychedelic and hallucinogen have resurged in Turkey.
Phencyclidine is currently a Schedule II controlled substance attached to the United Nations 1971 Convention On Psychotropic Substances, but not listed in Turkey yet by following the standard procedure described at the 19 th. paragraph of the Law numbered 2313 titled “The control of the narcotic and psycho-active drugs” in Turkey.
A total of nine phencyclidine seizures have been reported to our Council between 01.01.2013-30.09.2013. All of them were tablet formed. It is thought that tablets have been marketed by different sources because of their different colour, shape and logos. At two of the seizures, the tablets were comprised both BZP and Phencyclidine, wheras the third one was included BZP, quinine and caffeine together.
As a resurged psycho-active substance, it should be listed urgently by the desicion of the Council of Ministers.
Key Words: Phencyclidine, PCP, Psychotropic Substances, Psychoactive Substances.
Giris ve Amac:
FensIklidin 1971 psIkotrop maddeler sozlesmesinin eki listelerde yer almakla birlikte ulkemizde henuz uyusturucu madde/ler kapsamina alinmamistir. Bu madde ile ilgili ilk vaka Adli Tip Kurumu 5.Ihtisas Kuruluna 2013 yilinin basinda gelmis olup yillardir suistimaline rastlanilmayan ve bu nedenle uyusturucu madde/ler kapsamina alinmamis bir madde ile ilgili dosyalarin gelmeye devam etmesi uzerine konunun onem ve hassasiyetini ortaya koymak amaci ile bu calisma yapilmistir.
FensIklidin Hakkinda Genel Bilgiler:
Ilk olarak 1956 yilinda Parke Davis sirketinin Kimyacilarindan Dr. Harold Maddox tarafindan kesfedilmis olup Dr. Maddox’tan temin edilen bu maddenin rodentlerde eksitasyonla seyreden sarkosluk haline, guvercinlerde ise tam aksine katatonik bir tabloya yol actigi Dr. Graham Chen ve arkadaslari tarafindan 1957 yilinda gosterilmistir. Madde daha sonra bircok farkli hayvan uzerinde denenmis kopeklerde delirium tablosuna yol actigi, maymunlarda ise belirgin anestezik etkisi oldugu gosterilmistir. Bir yil sonra maddenin insanlarda da etkili bir anestezik madde oldugu gosterilmekle birlikte bazi hastalarda uzun suren ciddi delirium tablosuna yol actigi ortaya cikarilmistir (1,2).
FensIklidin etkili bir anestezik madde oldugu gibi solunum depresyonuna yol acmamasi gibi diger anesteziklere nazaran ustunlugu bile vardir. Cerrahi anestezide kullanimi “Sernyl” adi (maymunlarda Ingilizcede huzur, sukunet anlamina gelen “serenity” sozcugu ile betimlenen psIkolojik hal gozlendiginden) ile ilk olarak 1963 yilinda baslamistir. Ancak hastalarda ajitasyon, siddet iceren davranislar, paranoid deluzyonlar, dezoryantasyon, delirium, halusinasyon ve post-operatif psIkoza yol acmasi nedeni ile 1965 yilindan itibaren insanlarda kullanimi terk edilmistir. Bir sure veteriner anestezisinde “Sernylan” adi ile kullanilmis ise de yerine yapisal olarak benzeri olan Ketaminin kullanilmaya baslanmasi ile bu alanda da terkedilmistir. Sonralari norotoksIk oldugu ve apopitoza yol actigi da gosterilmistir. 1970’li yillarda nispeten kolay ve ucuz sentez edilmesinin etkisi ile yaygin olarak uyusturucu amacli kullanimi ortaya cikmistir (3-5).
Kimyasal adi 1-(1-phenylcyclohexyl) piperidine olup kisaca PCP olarak bilinmektedir (Sekil 1).. Piyasada melek tozu (angel dust), CJs (KJ, Crystal joints) hayvan sakinlestirici (animal tranquilizer), dips, dust, elephant, embalming fluid (tahnit sivisi), formaldehyde, fry, hog, ozone, peace pill (PeaCe Pill ), rocket fuel, sheets, TicTac, tranq, water, wet gibi adlarla pazarlanmaktadir (5-7)
Sekil 1: FensIklidin’in kimyasal yapisi.
Merdiven alti laboratuarlarda piperidin ile cyanide ve cyclohexanone’un reaksiyona girmesi sureti ile once piperidinocyclohexanecarbonitrile (PCC) olusur. Bu madde ise phenylmagnesium bromide ile reaksiyona girerek PCP’yi olusturur. PCC safsizlik olarak yaklasIk % 20 oraninda nihai urunde bulunmakta olup siyanid icerdiginden insan icin PCP’den daha toksIktir. Ayrica cyclohexamine (PCE), phenylcyclohexylpyrrolidine (PHP), phenylcyclopentylpiperidine (PCPP), and thienylcyclohexylpiperidine (TCP) gibi PCP analoglari da bulunmaktadir (2,5,8,9).
Anestezik etkisi disinda halusinojen, sedatif, hipnotik, trankilizan etkilerinin bulunmasi nedeni ile suiistimal edilmektedir. Kotuye kullaniminda 3-5 mg arasinda kullanimi hafif, 5-10 mg’i orta (yaygin kullanim bu sekildedir), 10 mg ve uzeri ise guclu doz olarak kabul edilmektedir. Hafif dozda kullanimi sIklikla sigaraya sarilarak, nazal insuflasyon ya da intravenoz yoldan; yuksek dozda kullanimi ise oral yoldan olmaktadir (5,6,9,10).
PCP kan duzeyi alimi takiben 1-4 saat icerisinde en ust duzeyine cikar. Kan seviyeleri ile kullanicinin mental ve fiziksel klinik bulgulari arasinda korelasyon bulunmamaktadir. Maddenin psIko-aktif etkisi sigara seklinde icildiginde ve intravenoz alindiginda 5 dakika icerisinde, oral veya burundan cekilerek alindiginda ise 15 -60 dakika icerisinde baslar ve 2-6 saat kadar surer. Tamamen normale donme ise 24 saati bulmaktadir. En sIk gorulen fiziksel bulgular ajitasyon, hipertansiyon, tasIkardi, miyosis, terleme, ates basmalari, ekstremitelerin hissizligi, bulanik gorme, konusma bozuklugu, ataksi, muskuler inkoordinasyon, nistagmus seklinde olup mental bulgular ise mani, depresyon ve sizofreniye benzer tablo (affekte kuntlesme, disosiyatif dusunme bozuklugu, depersonalizasyon ve katatoni) olarak ortaya cikmaktadir (5,8).
FensIklidin 1-5 mg gibi dusuk dozlarda kullanildiginda dusuncede bozulma, vucutta distorsiyon, somatik ve gorsel halusinasyonlar, gorme ve konusmada bozulma, ajitasyon, tremor, ofori, agrili uyaranlara cevapta azalma, tasIkardi, nistagmus, miyosis ve kan basincinda artisa; 5-10 mg gibi orta duzeyde kullanildiginda eksitasyon, dizartri, ataksi, konvulsiyon, stupor; 20 mg ve uzeri dozlarda ise hipertermi, rijidite, rabdomyoliz, opistotonus, refleks kaybi, jeneralize nobet, koma ve hatta olume yol acmaktadir. PCP benzodiazepinler ile birlikte kullanildiginda hipertansiv etkisi azalmaktadir. Klorpromazin ile birlikte kullanildiginda ise ciddi hipotansiv etki gelismektedir. PCP barbiturat ve alkol gibi diger MSS depresanlarinin etkilerini artirmaktadir (9, 11-17).
PCP’nin yarilanma omru farkli yayinlarda degiskenlik dostermekle birlikte 7-46 saat (ortalama 21 saat) arasinda degismektedir. (9, 11) Adipoz dokuda fazla birikmesi nedeni ile beyindeki duzeyi serum duzeyinin dokuz kat uzerine cikmakta olup bu nedenle merkezi sinir sistemi etkileri kronik kullanicilarda yedi gune kadar uzamaktadir (9). PCP ‘nin %90’i karacigerde metabolize olurken %10’u degismeden idrarla atilmaktadir (5). Vucuttan tamamen atilimi 10 gunu bulmakta olup alimi takiben bir haftaya kadar idrarda enzim immunassay yontemler ile saptanabilmektedir. Gaz Kromatografi/Kutle Spektrometresi (GC/MS) ve/veya (LCMSMS) Likit Kromotografi/Kutle Spektrometresi ile analiz yapildiginda daha dusuk duzeyler saptanabileceginden maddenin daha uzun sure saptanmasi mumkun olabilir. Enzim immunasassay yontem ile saptanan pozitif sonucun da GC/MS) ve/veya LCMSMS yontemleri ile teyit edilmesi gereklidir (2.5.6).
Sigara seklinde icildiginde aktif maddenin yaklasIk %50’si isiya bagli olarak degredasyona ugrar. PCP’nin yagda cozunurlugu yaninda su ve alkolde cozunurlugu de yuksek oldugundan vucuttaki dagilim hacmi 6.2 L/kg gibi yuksek bir duzeye ulasir. Bu nedenle fensIklidinin serum duzeyi ve vucuttaki etkileri maddeyi tuketen bireyin yag orani, beslenme durumu ve birlikte alkol tuketip tuketmediginden etkilenir (5,9).
1987 yilinda ABD’de yapilan ve madde kullanimi tespit edilen 135 arac surucusunu kapsayan bir calismada fensIklidinin en sIk rastlanilan madde oldugu bildirilmistir (10). Bir baska calismada da fensIklidinin pazar payinin fenetilamin, kokain ve triptamin ile birlikte artmakta oldugu bildirilmektedir (18).
PCP’ye bagli olarak gelisebilen dezoryantasyon, uyku hali, bas donmesi, ataksi, cift gorme, dusuncede dezorganizasyon, goz el koordinasyonunda bozulma, hafizada bozulma, kavgacilik, parestezi, reaksiyon zamaninda uzama, mesafe algisinda bozulma gibi bulgular trafikte guvenli surusu olumsuz etkilemektedir. FensIklidin etkisi altinda arac kullanma nedeni ile tutuklanan 26 kisinin kaninda fensIklidin konsantrasyonu 0.007-0.240 mg/L (ortalama 0.075 mg/L) olarak bulunmustur (2,6).
Merdiven alti laboratuarlarda yapilsa da gelisen sentez teknikleri, fensIklidin elde edilmesi sirasinda ortaya cikan safsizlik urunlerini azaltmis ve buna bagli olan toksIk etkiler ve olum azalmistir. FensIklidine bagli olumlere dogrudan maddenin kendisi veya yaninda alinan diger toksIk maddelerin asiri tuketimi yol acabilemekle birlikte olumlerin daha ziyade cinayet ve intiharlara bagli oldugu bildirilmektedir (8).
FensIklidinin agresyona yol actigi bilinmektedir. Bu nedenle bazi siddet iceren olaylarin oncesinde fensIklidinin bilerek veya bilmeyerek alinimi savunma tarafindan kullanilmak istenmistir (16). PCP, esrar ve alkol kotuye kullanimi sirasinda agresif davranis ve siddetin varliginin arastirildigi bir baska calismada PCP kullanicilarinin esrar ve esrarla birlikte alkol kullanan kisilere gore gecmislerinde daha fazla adli olaya karistiklari ve yakinlarina daha fazla siddet uyguladiklari saptanmistir (19). FensIklidinin siddete egilimi artirdigi sonucuna varilan bu calismalara karsin ayni tespite varmayan calismalarda bulunmaktadir (16).
New York sehir merkezindeki bes yillik otopsi verilerini kapsayan bir calismada, 138 vakanin kaninda fensIklidin saptanmis olup bunlarin 52 tanesinde fensIklidine karisIk madde alimi eslik etmistir. 138 olgunun sekseninde olum nedeninin travmatik oldugu, bunlar arasinda otuz olgu ile atesli silah, on olgu ile trafik kazasi, dokuzar olgu ile kesici delici alet yaralanmasi ve yuksekten dusmenin en fazla goruldugu saptanmistir (4). St. Louis, Missourideki otopsilere ait bes yillik verilerden elde edilen sonuclara gore fensIklidin pozitif saptanan 104 olgudan 81’inin cinayet, onucunun intihar, altisinin kaza kurbani oldugu bildirilmis, geri kalan dort vakada ise olum nedeni dogrudan madde alimina baglanmistir (13). Olumun dogrudan madde alimina bagli oldugu vakalarda hipertansiyona bagli beyin kanamasi, kardiyopulmoner arrest ve rabdomiyolize sekonder hipokaleminin olume sebep oldugu bildirilmektedir. FensIklidinin obezite, hipertansiyon, kardiyovaskuler hastaligi bulunan bireylerde daha dusuk dozlarda olume yol acabilecegi bildirilmektedir (4).
Travmatik olumleri artiran husus ise kisinin siddete egiliminin artmasi yaninda anestezinin yarattigi agrisizlik halidir. Bu duruma bagli olarak yuksekten atlama gibi daha bilindik nedenlerin yaninda bizatihi kendisi tarafindan gozune enukleasyon gerceklestiren bir olgu bildirilmistir (9).
Siklikla PCP kullaniminin adolessan donemde fazla olduguna iliskin bir on kabul varsa da bu durum maddenin kullaniminin en yaygin oldugu 1980’li yillari iceren bir calismada dogrulanmamistir. ABD’de yapilan bu calismada kullanimin 20-29 yas arasinda (%57,8), erkeklerde (%74,1) ve Afrika kokenli Amerikalilarda (%60,4) fazla oldugu saptanmistir (20).
ABD’de ise giriste uyusturucu testini zorunlu hale getiren federal yasa 1988 yilinda kabul edilmis olup bu yasa cercevesinde iscilerin idrarlarinda esrar, kokain, opiat, amfetamin yaninda fensIklidin taramasi yapilmaktadir (21).
Immunassey yontemler ile saptanan PCP pozitif sonuclarin bu madde alinmaksizin tramadol, dextromethorphan ve diphenhydramin kullanimina bagli olarak yanlis pozitiflik verebildikleri bildirilmektedir (22,23). MDPV (methylenedioxypyrovalerone) fensIklidin yanlis pozitifligine yol acan bir diger maddedir. Ustelik her iki maddenin delirium tablosuna yol acmasi karisIkligi artiran bir diger etkendir (24).
Materyal ve metot:
Calismamiz 01.01.2013-30.09.2013 tarihleri arasinda Adli Tip Kurumu 5.Ihtisas Kuruluna gelen fensIklidin dosyalarini kapsamaktadir. Dosya iceriginde mevcut veriler yakalamanin oldugu yer, maddenin miktari, formu, fiziksel ozellikleri, maddeye eslik eden diger maddeler acisindan degerlendirilmistir.
Bulgular:
Calismamizi kapsayan dokuz aylik sure icerisinde dokuz vaka gelmis olup gelis tarihleri itibari ile ayda bir dosya olacak seklinde dosya gelisi surmustur. Vakalar ile ilgili diger veriler Tablo 1’de verilmektedir.
NO Gonderen Adli makam Miktar Form Renk Logo Beraber yakalanan madde/ler Analiz
1 Osmaneli CS 26,600 gr 125 adet yuvarlak tablet Beyaz Bacardi 5 gr hint keneviri Bursa KPL*
2 Istanbul CS 2,0gr 12 tablet Krem – – Ist KPL
3 K.Cekmece CS 1,5 gr 8 tablet Krem – 10 mg eroin toz Ist KPL
4 Tekirdag CS
3 gr 16 tablet Pembe Mitsubishi 1,6 gr yesil JWH-210 Ist KPL
5a Sakarya CS 76 gr 399 tablet Kirmizi Mitsubishi – Ist KPL
5b Sakarya CS 54,600 gr 295
tablet Beyaz Bacardi-Yarasa – Ist KPL
6 Bakirkoy Agir Ceza Mhk. 1286, 800 gr – Lila Mitsubishi BZP ile ayni tablette Ist KPL
7 Saraykoy CS 1,470 gr 6 adet ucgen tablet Mavi Mitsubishi BZP+Kafein+Kinin ile ayni tablette Ist KID**
8 Sakarya Agir Ceza Mhk. 15,9 gr 87 tablet Krem – 0,2 gr esrar Ist KPL
9 K.Cekmece Agir Ceza Mhk. 988 gr 3762 adet ucgen tablet Mor Mitsubishi BZP ile ayni tablette Ist KPL
*Kriminal Polis Laboratuvari
**Adli Tip Kurumu Kimya Ihtisas Dairesi
Tablo 1: FensIklidin yakalanan dosyalara ait veriler
Tartisma:
Dosyalarda sadece yakalanan maddenin uyusturucu madde kapsamina girip girmedigi soruldugundan ve dosyalarin bircogu adli tahkikat asamasinda oldugundan dosya icerigindeki veriler sadece madde ile sinirli olup kullanici, satici, kullanima sunus ve pazarlama yontemi gibi hususlar hakkinda elimizde veri bulunmamaktadir, ancak bu durum makalemizin amaci olan olayin vahametini ortaya koyup yasa kapsamina alinmasi unutulan bu maddenin bir an once yasa kapsamina alinmasi huhusunda yeterli bilimsel veri sunmamiza etki etmemektedir.
Toplam dokuz vakanin birisi haric tamami Marmara bolgesinden gelmekte olup bu bolge icerisinde Istanbul ve Sakaryadan birden fazla vaka geldigi gorulmektedir. Marmara bolgesi disindan gelen vaka ise Denizliye bagli Saraykoy ilcesindeki bir yakalamaya aittir. Bu ilcede yakalanan tabletlerin iceriginde fensIklidin yaninda diger yakalamalarin hic birisinde bulunmayan BZP, kafein ve kinine rastlanmistir. Istanbulun farkli iki ilcesinde yakalanan tabletlerin iceriklerinde de BZP saptanmistir. Ulasabildigimiz kaynaklarda BZP ile FensIklidinin simdiye kadar ayni tablet iceriginde satisa sunulduguna iliskin bir veriye rastlanmamistir.
Vakalarimizidan ikisinde fensIklidin maddesinin yaninda esrar, birinde eroin, bir digerinde ise ulkemizde uyusturucu maddeler kapsamina son zamanlarda alinmis olan sentetik kannabinoidlerden JWH-210 yakalanmistir. Literaturde fensIklidinin sIklikla kokain ve esrar ile karistirilarak tuketilmekte oldugu bildirilmektedir. Bunlardan fensIklidinin esrarla karisIk olarak tuketime sunulan haline “whack tobacco” adi verilmektedir (2,9).
Dosyalarimizdaki yakalamalarin tumunun tablet formunda oldugu gorulmektedir (Tablo 1). Literaturde fensIklidinin kristalize toz, tablet, kapsul ya da sivi olmak uzere cok cesitli formlarda satisa sunuldugu bildirilmektedir (2,6). Sivi formun tuketimi sIklikla tutun veya esrara bu maddeyi emdirerek olmaktadir. 1-10 mg PCP’nin bu iki madde disinda maydanoz, kekik, nane gibi baharat yapraklarina serpmek sureti ile de kullanimi bildirilmektedir. Mentollu tutun sigaralarinin likit PCP icerisine batirilmasi ile elde edilen urun ise “supercool” olarak adlandirilmaktadir Bazen maddenin goz damlasi icerisinde damlatarak veya deriden emdirerek kullanimi da olmaktadir (2,6,10) 1970’li yillarda esrar baska maddeler iceren sivilara batirmak sureti ile muamele edilerek kullanmaya baslanmis olup esrarin bu tarz sunumu “wet” “illy” ya da “fry” sokak isimleri ile anilmistir. Baslangicta esrarin PCP iceren sivilar ile muamelesi sonucunda elde edilen nihai urun “tahnit sivisi-embalming fluid” adi ile bilinmekte iken daha sonralari bu sokak adinin yarattigi yanlis intibadan kaynaklansa gerek esrar PCP ile birlikte formalin (metanol icerisinde formaldehid, gercek tahnit sivisi) iceren sivilara batirilarak kullanilmaya baslanmistir (25,27). FensIklidinin bu tarz kullanima bagli iki solunum yetmezligi vakasi bildirilmistir (26).
Ulkemizde madde alimina iliskin postmortem verilerin yeterli oldugu soylenemez. Bu konuda Adli Tip Kurumu’nda yapilan iki tez calismasinda postmortem orneklerde fensIklidin saptanmamistir. Yine Turkiye Uyusturucu ve Uyusturucu Bagimliligi Izleme Merkezi’nin her yil yayinlamakta oldugu ulusal raporlarindan sonuncusu olan 2012 raporunda da soz konusu maddeye iliskin gerek postmortem gerekse antemortem kullanimi gosterir veriye rastlanmamistir (28-30).
Yakalanan tabletlerin renk ve sekilleri acisindan farkli olmalari yaninda (Tablo 1) uzerlerinde logo oldugu bildirilenlerin logolarinin da farkli olmasi, ulkemizde pazarlanmakta olan fensIklidinlerin farkli kaynaklardan piyasaya suruldugunu dusundurmektedir. Yakalanan tablet sayilarini degerlendirdigimizde birkac adetten binlerce adede kadar degisitikleri gorulmektedir. Fazla miktarda olan yakalamalarda soz konusu sayisal fazlalik adli makamlar tarafindan uzerinde yakalanan bireyin satici olduguna karine teskil etmektedir. Vakalarimizda yakalan tabletlerin icerigindeki fensIklidinin miktarsal tayini yapilmamistir, ancak her tabletin bir doz oldugunu varsaydigimizda ve fensIklidinin agizdan alindiginda etkisinin alti saate kadar surebildigi (5,8) dikkate alindiginda 295 ve 399 tablet seklindeki yakalamalarin kullanimdan ziyade satis amacli bulunduruldugu dusunulmelidir. Adli makamlar kullanici satici ayiriminda maddenin yakalandigi bireyin biyolojik sivilarinda madde varligini arastirtmaktadir. Bu analizler sonucunda kiside bu maddenin saptanmasi kisinin maddeyi kullandiginin delili olmakla birlikte bu veri, adli makamlari kisinin satici olmaktan uzaklastirmamasi gereklidir. Cunku bircok vakada saticilar ayni zamanda tuketicidir.
FensIklidin iceren dosyalarin belli bir aya kumelenmeyip dokuz ay boyunca surekli, ancak her aya tek vaka halinde gelmekte olmasi maddenin satisinda agresif bir satis stratejisi yerine kontrollu satis yapildigini dusundurmektedir.
FensIklidin halen Birlesmis Milletler 1971 PsIkotrop Maddeler Sozlesmesinin ekindeki 2 nolu listede yer almaktadir. Ancak henuz 2313 sayili Uyusturucu Maddelerin Murakabesi Hakkinda Kanunun 19.Maddesi geregi Bakanlar Kurulu tarafindan uyusturucu maddeler listesine alinmamistir. Bir maddenin uyusturucu madde olarak kabul edilebilmesi icin adinin bizzat ulkemiz yasalarinda zikredilmesi ya da 2313 sayili Uyusturucu Maddelerin Murakabesi Hakkinda Kanunun 19. Maddesi geregi Bakanlar Kurulu tarafindan uyusturucu maddeler listesine alinmis olmasi gerekmektedir (31). 1971 PsIkotrop maddeler Sozlesmesinin ekindeki listelerden Cetvel I’de yer alan maddelerin tumu, Cetvel II’de yer alan maddelerin FensIklidin disindaki tamami ve Cetvel IV’de yer alan maddelerin bir kismi 05.08.1982 tarih, 8/5190 karar sayili Bakanlar Kurulu Karari ile yasa kapsamina alinmistir (32). FensIklidin’in Bakanlar Kurulu Karari disinda birakilmasinin uzerinden otuz yil gectikten sonra maddenin suistimalinin ortaya cikmasi, uyusturucu tacirlerinin son yillardaki yasal mevzuattaki aciklari degerlendirerek halen yasa kapsaminda olmayan maddelerin satisina agirlik vermesi egilimi ile aciklanabilir.
Ulkemiz yasalarinda FensIklidin maddesinin adinin yer almamasi nedeni ile adi gecen maddenin satisini yapan, uzerinde bulunduran ve/veya kullanan bireyler yasal mueyyideden kacacaklari beklentisi icerisinde olmakla birlikte Adli Tip Kurumu 5.Ihtisas Kurulu’nda bu madde hakkinda “FensIklidin maddesinini uyusturucu ozelligi nedeniyle suiistimal edildiginin bilindigi, henuz 2313 sayili Uyusturucu Maddelerin Murakabesi Hakkinda Kanunun 19.Maddesi geregi Bakanlar Kurulu tarafindan uyusturucu maddeler listesine alinmamis oldugu, ancak yasa kapsamina alinana kadar evvelce tibbi kullanimi olan bir madde olmasi nedeniyle uretime resmi makamlarin iznine veya satisi yetkili tabib tarafindan duzenlenen receteye bagli olup olmadigi hususlari Saglik Bakanligi ve ilgili diger Bakanliklardan sorularak eger bu kosullari tasiyor ise 5237 sayili TCK’nin 188/6 maddesi kapsaminda degerlendirilmesinin tibben uygun oldugu “ seklinde rapor duzenlenmektedir.
Sonuc:
Fiili durumda FensIklidin maddesi ulkemizde halen uyusturucu madde/ler kapsamina alinmis degildir, ancak yukarida genel bilgiler kisminda verilen detayli etkileri ve ulkemizde suistimalinin tespit edilmis olmasi nedeni ile acilen 2313 sayili yasanin 19 maddesi isletilerek Bakanlar Kurulu Karari ile yasa kapsamina alinmalidir.
Kaynaklar:
1- Edward F. Domino and Elliot D. Luby, .Phencyclidine/Schizophrenia: One View Toward the Past, The Other to the Future. Schizophr Bull 2012; 38(5): 914–19.
2- Rabdall C. Baselt, Disposition of Toxic Drugs and Chemicals in Man, 7 th ed. Biomedical Publication: Foster City, CA 2004:874-76
3- Milosevic J, Veskov R, Vasilev V. Rakic L,Ruzdijic S. Apopitosis induction by Phencyclidine in the brain of rats of different ages. Addict Biol 2000;5:157-65
4- deRoux SJ, Sgarlato A, Marker E.Phencyclidine: a 5-year retrospective review from the New York City Medical Examiner’s Office. J Forensic Sci 2011;56(3):656-9
5- Olmedo R. Phencyclidine and Ketamine. In: Goldfrank LR, ed. Goldfrank’s Toxicologic Emergencies. New York, USA: McGraw-Hill; 2002:1034–1045
6- Pearce DS.Detection and quantitation of phencyclidine in blood by use of [(2)H(5)] phencyclidine and select ion monitoring applied to non-fatal cases of phencyclidine intoxication. Clin Chem 1976;22(10):1623-6.
7- http://www.nhtsa.gov/People/injury/research/job185drugs/phencyclidine.htm- (son erisim tarihi-09.09.2013)
8- Garey RE.PCP (phencyclidine): an update. J Psychedelic Drugs 1979;11(4):265-75
9- Tareg Bey, Anar Patel,Phencyclidine Intoxication and Adverse Effects: A Clinical and Pharmacological Review of an Illicit Drug, Cal J Emerg Med 2007; 8(1):9–14
10- Poklis A, Maginn D, Barr JL. Drug findings in ‘Driving Under the Influence of Drugs’ cases: a problem of illicit drug use. Drug Alcohol Depend. 1987 Sep;20(1):57-62)
11- Young T, Lawson GW, Gaconu CB. Clinical aspects of Phencyclidine. Int J Addict 1987;22(1):1-15,
12- Liden CB, Lovejoy FH Jr, Costello CE.Phencyclidine. Nine cases of poisoning. JAMA. 1975;234(5):513-6
13- Poklis A, Graham M, Maginn D, Branch CA, Gantner GE.Phencyclidine and violent deaths in St. Louis, Missouri: a survey of medical examiners’ cases from 1977 through 1986. Am J Drug Alcohol Abuse 1990;16(3-4):265-74.
14- McCarron MM,Schulze BW,Thompson GA,Conder MC,Goetz WA, Acute phencyclidine intoxication: clinical patterns, complications, and treatment , Ann Emerg Med 1981;10(6):290-7.
15- McCarron MM, Schulze BW, Thompson GA, Conder MC, Goetz WA. Acute phencyclidine intoxication: incidence of clinical findings in 1,000 cases.
Ann Emerg Med 1981; 10(5):237-42.
16- Brecher M, Wang BW, Wong H, Morgan JP. Review Phencyclidine and violence: clinical and legal issues. J Clin Psychopharmacol 1988; 8(6):397-401
17- Barton CH, Sterling ML, Vaziri ND. Phencyclidine intoxication: clinical experience in 27 cases confirmed by urine assay. Ann Emerg Med 1981; 10(5):243-6
18- Gibbons S.’Legal highs’–novel and emerging psychoactive drugs: a chemical overview for the toxicologist. Clin Toxicol (Phila). 2012 Jan;50(1):15-24
19- Crane CA, Easton CJ, Devine S.The association between phencyclidine use and partner violence: an initial examination. J Addict Dis 2013;32(2):150-7
20- D L Thombs, A review of PCP abuse trends and perceptions. Public Health Rep 1989; 104(4): 325–28
21- Phan HM, Yoshizuka K, Murry DJ, Perry PJ.Drug testing in the workplace. Pharmacotherapy 2012;32(7):649-56
22- Rengarajan A, Mullins ME. How often do false-positive phencyclidine urine screens occur with use of common medications? Clin Toxicol 2013;51(6):493-6
23- King AM, Pugh JL, Menke NB, Krasowski MD, Lynch MJ, Pizon AF.Nonfatal tramadol overdose may cause false-positive phencyclidine on Emit-II assay. Am J Emerg Med 2013;31(2):444
24- Penders TM, Gestring RE, Vilensky DA.Intoxication delirium following use of synthetic cathinone derivatives. Am J Drug Alcohol Abuse. 2012 Nov;38(6):616-7
25- Chlebowski SM, Leonard C.The forensic and legal implications of water, wet, or fry. J Am Acad Psychiatry Law 2012;40(2):270-8
26- Christopher R. Gilbert, DO, Michael Baram, and Nicholas C. Cavarocchi. “Smoking Wet”Respiratory Failure Related to Smoking Tainted Marijuana Cigarettes . Tex Heart Inst J 2013; 40(1): 64–67
27- Holland JA, Nelson L, Ravikumar PR, Elwood WN.Embalming fluid-soaked marijuana: new high or new guise for PCP? J Psychoactive Drugs. 1998;30(2):215-9.
28- Turkiye Uyusturucu raporu (EMCDDA 2012 ulusal raporu), Yeni Gelismeler, Trendler, Secilmis Konular, Turkiye Uyusturucu Ve Uyusturucu Bagimliligi Izleme Merkezi, Ankara,2012
29- Rifat Ozgur Ozdemirel, Adli ToksIkoloji Olgularinda Izole Karaciger ve KarisIk Ic Organ Orneklerinde ToksIkolojik Inceleme Sonuclarinin Karsilastirmali Analizi, Uzmanlik Tezi, Adli Tip Kurumu, Istanbul, 2010
30- Evrim Akca Kaya, Adli Otopsi Olgularinda Izole Organ Ornekleri ile KarisIk Organ Orneklerinin ToksIkolojik Analiz Sonuclarinin Karsilastirmali Analizi, Uzmanlik Tezi, Adli Tip Kurumu, Istanbul, 2010
31- Gungor S, Kinaci A.Uyusturucu ve PsIkotrop Maddelerle Ilgili Suclar. Ankara: Yetkin Yayinlari, 2001.
32- 05.09.1982 tarih, 17803 sayili resmi gazete.
