Saporta’nın da dediği gibi; “Bir problemden kaçmanın en iyi yolu o problemi çözmektir.” Hangi sebeplerden kaynaklanırsa kaynaklansın, her sorunun kendi dinamikleri içinde bir çözümü mutlaka vardır. Yeter ki problemlerin varlıklarını problem etmeden değişim ve gelişime açık olunsun, yaklaşımlar bilgece olsun. Problemler, çözümleriyle beraber gelen hayat dersleri ve insanın maneviyatını güçlendirme fırsatları olarak görülmelidir.
En basitinden en karmaşık olanına kadar, bir problem varsa çözümlenmelidir. Bir problemi çözebilmek için ise ilk olarak problemi bulmak, doğru ve gerçekçi bir şekilde tanımlamak gerekir. Problemi bulmak problemi çözümlemekten daha önemlidir. Çünkü problem …
NİYAZİ FIRAT ERES
niyazieres@yahoo.com
Saporta’nın da dediği gibi; “Bir problemden kaçmanın en iyi yolu o problemi çözmektir.” Hangi sebeplerden kaynaklanırsa kaynaklansın, her sorunun kendi dinamikleri içinde bir çözümü mutlaka vardır. Yeter ki problemlerin varlıklarını problem etmeden değişim ve gelişime açık olunsun, yaklaşımlar bilgece olsun. Problemler, çözümleriyle beraber gelen hayat dersleri ve insanın maneviyatını güçlendirme fırsatları olarak görülmelidir.
En basitinden en karmaşık olanına kadar, bir problem varsa çözümlenmelidir. Bir problemi çözebilmek için ise ilk olarak problemi bulmak, doğru ve gerçekçi bir şekilde tanımlamak gerekir. Problemi bulmak problemi çözümlemekten daha önemlidir. Çünkü problem bulunmazsa ve gizli kalırsa, ortada çözülebilecek bir şey de olamayacaktır. Fark edilmeyen, görülmeyen o problem, içten içe yanan bir ateş gibi ileriye yönelik yeni problemlere sebep olacaktır.
Başarılı İnsanın Problemleri Teşhis ve Tedavi Etme Yolları
Problemleri tanımak, bulmak, anlamak çözümün başlangıç noktasıdır. Başlangıcı olmayan bir yarışın bitişi de olmayacaktır. Bir problemi fark ettiğimiz zaman onu net bir şekilde görmek ve anlamak büyük önem taşır. Anlamadığımız her ne olursa olsun bizi yorar, korkutur, endişe duymamıza sebep olur ve strese sokar. Problemi bulmak ve anlamak durum değerlendirmesi yapabilmemizi sağlar.
Ancak bundan sonra bir çözüm söz konusu olabilir.
1. Basamak: bul-tanı,
2. Basamak: anla-kabullen,
3. Basamak: çözüm metodu bul-uygula,
4. Basamak: sonuca ulaş-değerlendir
şeklinde bir basamaklandırma yapabiliriz.
Problemlere bir doktorun hastalığa yaklaştığı hassasiyet ve sabırla yaklaşmalıyız. Hastalığı teşhis etmek ve uygun tedaviyi uygulamak gerekir. Başarılı bir insan da problemlere teşhis koyar ve doğru çözümler uygulayarak problemi çözer; içinde bulunduğu olumsuz durumu tedavi eder.
Uygun yöntemler kullanılmadığı zaman, problem büyür ya da yeni problemler ortaya çıkabilir. Yeni problemler ise çoğunlukla daha büyük olumsuzluklara sebep olabilecek altyapıdadırlar.
Problem çözerken, Japonların “Bir problem olsa da çözsem” mantığı ile düşünülmeli ve bir çengel bulmaca çözme rahatlığı ile problemler çözümlenmelidir. Bu, daha rahat ve stressiz bir problem mücadelesi içine girmemizi sağlarken, onları bulup çözmemizi kolaylaştırır. Bu rahatlığa ve ustalığa ulaşan kişiler hem başarılı olur, hem de problem bulucu, problem çözücü olarak saygıyla anılırlar.
Problemin karmaşıklığına göre problem bütün olarak ya da parça parça ele alınmalıdır. Bazı problemlerin çözümü sırasında yan etkiler olabilir. Bunlar iyi hesaplanmalıdır.
Başarılı insan, problemi çözmek kadar onu bulmaya da verdiği önemle başarılarına ulaşmıştır. Bulma ve çözme konusunda tam bir ustadır. Bu insan, problemi bulduğunda kısa süreli çözümler yerine kalıcı ve kökten çözümler üretmeyi tercih eder.
Birçok insan, karşılaştığı problemlerden rahatsız olurken başarılı insan için problemlerin varlığı normaldir. O, vakit kaybetmeden çözüm için harekete geçer. Matematikte problemin çözümünden önce problemin kendisi önem arz eder. Çünkü her çözüm, bulunan bir problem sonucunda değer kazanır.
Başarılı insan, problemleri önceden, uzak görüşlülükle belirleyebilmeli ve çözücü yaklaşımlar üretebilmelidir. Başarılı insanlar, karşılarına çıkan problemleri negatif ve sinir bozucu bir yük olarak görmezler. Hayatın insana çözemeyeceği problemler vermeyeceğini bilirler. Problemleri bulmaya önem vermek ve bu beceriyi geliştirmek, kişiyi yeni problemlere çözümler bulması için de harekete geçirir.
Doğru Zamanda Doğru Problemi Bulmak
Başarılı insan, mevcut ortamda problemleri net olarak görür, bulur ve teşhis eder. Belirli problemleri çözebilmek için belirli bilgileri öğrenmek gereklidir. Fakat asıl zorluk, problemleri bulmaktır. Çoğu insan, problemleri zamanında teşhis edemediği için daha en baştan çözüme uzak bir yerden başlar; hatta çoğu kez çözümsüzlükle karşılaşırlar. Başarılı insan, problemleri bulmaya verdiği önemle gizli problemleri tanımlayabilir. İyi bir analiz becerisi vardır. Problemleri bulduğunda, çözüm için uğraşırken karşısına çıkan ilk cevapta durmaz, alternatifler arar. Geniş bakış açısıyla duruma birkaç açıdan bakar ve problemleri görür. Unutulmamalıdır ki, problemleri bulmak problemleri çözmekten daha önemli ve gereklidir.
Tarlaya ekilen ekinlerin arasında zamanla ayrık otu denen ve ürüne zarar veren otlar büyür. Sağlıklı ve bol ürün almak, ekilenleri zarar etmeden biçmek için çiftçinin bu ayrık otlarından kurtulması şarttır. Fakat bu ayrık otlarının, zamanında görülmesi ve bulunması şarttır. Boy atmış ekinler arasında büyüyen ayrık otları, uzaktan ilk bakışta fark edilmeyebilir. Çünkü boyları ekinlerden daha kısadır. Ancak ekinlerin boylarını geçerlerse fark edilebilirler ki, bu durum çok geç olmakla birlikte hem ekinlere zarar verir, hem de ayıklamak için daha çok zaman ve daha çok çaba gerektirir. İşini bilen, ayrık otları hakkında bilgi sahibi olan ve bu otları ayıklamak kadar onları bulmanın önemini bilen çiftçi, ekinlerin büyümesinin her aşamasında ayrık otlarını bulmak için gözlemlerine devam eder. Hasat mevsiminde ise en iyi ürün bu tarladan çıkar.
Siz de hayatınızın her anında en iyi ürünü almak için sadece problemleri çözme becerinizi değil, problemleri bulma yeteneğinizi de geliştirmelisiniz. Çünkü bulamadığınız bir problemi zaten çözemezsiniz. Bir doktorun hastasını muayene ederken önce belirtileri öğrenip sonra bunların sebeplerini araştırması gibi problemlerin peşinde olmak, bulmak ve kalıcı çözümler üretmek gerekir.
Problem Bulma Aşamaları
< Tecrübe ve veriler ışığında önsezi yeteneğini de kullanarak ihtimaller üzerinde durmak
< Mevcut durum üzerindeki gerilimin düzeyini belirlemek
< Durumun açık noktalarını ve zaaflarını tespit etmek
< Açık noktaların ve zaafların durum üzerinde yapabileceği etkileri belirlemek
< Oluşan etkilerin, içinde bulunulan durum üzerinde yapabileceği olumsuz etkileri belirlemek
< Problem olarak adlandırılabileceklerle diğerlerini ayırmak
Bir Problem Bulma Ustasının İlkeleri
< Durumu bir bütün olarak gör.
< Bütünü bozabilecek etkilerin her zaman varolabileceğini bil.
< Olumlu durumlarda rehavete kapılmanın körlüğe sebep olduğunu unutma.
< Çözülmüş bir problemin yeni bir problem için yer açtığını bil.
< Problemlerin olmamasını, problemlerin olabileceğinin en büyük delili olduğunu bil.
< Problemler için en iyi gelişme ortamının, problemlerin olmadığı ortamlar olduğunu unutma.
Problem bulma becerisi ya da öngörüsü, paranoid bir davranış değildir. Sadece, geniş bakış açısının, tecrübenin, bilginin ve verilerin doğru değerlendirilmesi yeteneğinin bilgece kullanılmasıdır.
Problemlerin Anatomisi
< Genellikle kendilerini pek fazla belli etmeden dallanıp budaklanırlar.
< Beklenmedik zamanlarda aniden ortaya çıkarlar.
< Büyüklüklerini ve sınırlarını çizmek oldukça zordur.
< Çoğu kez problemler iç içedir.
< Göründüklerinden ya da algılandıklarından çok farklı olabilirler.
< Neler olup bittiğini algılamamızı güçleştirirler.
< Ortaya çıkmalarının genellikle birden çok nedeni vardır.
< Kendi kendilerine çözülmeleri neredeyse imkânsızdır.
< Bireylerin yaşama biçimlerinin, kurumların yapı ve işleyişinin değişmesine neden olurlar.
< İnsanlar içgüdüsel olarak sorunlardan uzak durmayı, ya da sorunlarla birlikte yaşamayı tercih ederler.
< Beraberlerinde hem büyük yıkımları ve sıkıntıları, hem de önemli gelişmeleri ve ilerlemeleri getirirler.
Yukarıda belirtilen anatomik yapı itibariyle problemleri bulmanın hayati bir önemi olduğu açıktır. Bununla beraber, problem bulma yetisini geliştirmiş bir kişinin de önemi bariz şekilde ortaya çıkmaktadır. Zira bu yetinin etkili bir şekilde kullanımı, başarının taşlı ve dikenli yollarında iyi bir korunma sağlayacaktır.
Problemlerle Mücadelede “Sabır” Erdemi
Kişinin problemler karşısındaki gücü, sabır erdemi ile değer kazanır ya da değer kaybeder. Sabır olmadan hiçbir problem çözülemez; çünkü problemler karşısında alınacak tedbirler ve çözüm uygulamaları bir olgunlaşma sürecine gerek duyar. Bu olgunlaşma süreci ise sabır sayesinde gerilimsiz atlatılabilir.
“Sabrın sonu selamettir” sözü, insanın dikkatini problemleri çözerken ihtiyaç duyulacak erdeme ve bu erdemle gelen sonuca çekmektedir. Kişinin hayatta ve her alanda karşılaştığı problemlerle mücadelesi, kişinin erdemlerini, tecrübelerini, problemlere karşı direncini artırır. “Yüksek dağların başı dumanlı olur” “Allah dağına göre kar verir” sözleri büyük bir gerçeğe işaret ederler. “Allah birinin hayrını dilediğinde ona musibet verir” hadis-i şerifi de aynı gerçeği dile getirir. Dolayısıyla, problemlerle karşılaştığımızda sabır erdemi ile hareket ederek problemleri mekanik bir düzen olarak görmeden hareket etmeliyiz. Bunu yapmak, problemler karşısında isyan etmeden düşünmemize, onları tanımamıza ve çözümlememize yardımcı olur.
