Çocuğunuzun öğretmeninin ismi ne? Hay aksi, bu kez nereye bıraktınız anahtarlarınızı? En sevdiğiniz yemeğin tarifini yine mi unuttunuz? “Her şeyi unutmaktan bıktım, hafızamı güçlendirmenin bir yolunu söyleyin lütfen” diyorsanız işte size işin uzmanlarından son bilimsel bulgular eşliğinde hafıza geliştirme yöntemleri:
1- Öğrenirken ellerinizi kullanın
“Kazananların Beyni” kitabının yazarı Dr. Jeff Brown, elleri kullanmanın, diğer deyişle el-kol hareketleri yapmanın öğrenmeyi kolaylaştıracağını söylüyor. “Daha sonra hatırlamanız gereken bir şeyi öğrenirken o şey hakkında en az iki tür bilgi kaydederiz. Buna örnek olarak, ilkokul çocuklarının matematik işlemlerini sesli olarak tekrarlarken aynı zamanda işlemi havada yazmalarını verebiliriz.” Bu konuda şöyle bir taktik de veriyor Dr. Brown: “Diyelim ki birinin ismini öğreneceksiniz. İsmi avuç içinize parmağınızı kullanarak yazın. Avuç içinizde parmaklarınızın dikkatlice gezinmesiyle oluşan harfler beyninizin ismi öğrenmesini kolaylaştırır.”
2- Stresi kovun, rahatlayın
Psikolog ve fizyoterapist Dr. Elizabeth Lombardo, sakinleşmenin ve stresten arınmanın beyne ciddi anlamda yardımcı olduğunu belirtiyor. “Hafızayı güçlendirmek için en iyi yol stresi azaltmaktır. Araştırmalar gösteriyor ki, kronik stresten muzdarip insanlarda, hafızanın önemli bir bölümünden sorumlu hipokampus bölgesinin boyutunda küçülme meydana geliyor.” Nöroloji dergisinde yayınlanan, Rush Üniversitesi Tıp Fakültesi doktorlarınca yapılan araştırma sonuçları kolayca stres altına giren ve olumsuz duygulara sahip insanların hafıza problemleri yaşama eğiliminin sakin kişilere göre daha yüksek olduğunu gösteriyor. Peki, stresi nasıl azaltabiliriz? İşyerinde tüm işleri üzerinize almayın mesela, bir kısmını delege edin. Ajandanızı hafifletin biraz, bazen boş bir ajanda harika bir fikirdir. Hayatınızdan negatif insanları ve ilişkileri elimine edin.
Uykunuzu iyi alın
Bir problemle karşılaştınız ya da bir karar verme aşamasındasınız. Güzel bir uyku zihninizi kendine getirir, beraberinde çözümler ve doğru kararlarla… “İyi bir gece uykusu aynı zamanda hafızayı güçlendirir.” diyor Dr. Jeff Brown. “Yeni bilgiler öğrendikten sonra en az altı saatlik kesintisiz bir uyku bu bilginin hatırlanmasını kolaylaştırır.” Ancak bilinmesi gereken önemli bir nokta daha var: “Öğrenmek istediğiniz şeyi okuduktan sonra araya herhangi bir aktivite koymadan doğrudan yatağa gitmeniz gerek; televizyon yok, müzik yok, başka bir şeyler okumak yok!”
Sebze-meyveye ağırlık verin
Daha fazla ıspanak, daha fazla havuç ve daha fazla fasulye yemek sadece vücudunuz için değil hafızanız için de çok faydalı. Harvard Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma, sebze ağırlıklı beslenen kişilerin beyin fonksiyonlarının yaşla birlikte daha yavaş düştüğünü ortaya çıkardı. Sağlık ve fitness uzmanı ve “Ye-Arın Dieti” isimli best-seller kitabın yazarı Tosca Reno: “Pharmacology dergisinde yayınlan bir diğer araştırmaya göre kuersetin ve antosiyanin gibi maddelerde bulunan beyin güçlendirici özler aynı zamanda hafıza kaybını önlüyor. ” diyor. Bu maddeler Brüksel lahanası, brokoli ve beyaz lahana ile kıvırcık, ıspanak ve pazı gibi yeşil yapraklı sebzelerde bol miktarda bulunur. Ayrıca böğürtlen, ahududu gibi orman meyveleri ile kırmızı elma, patlıcan ve üzüm gibi parlak yüzeyli gıdaları bolca tüketmelisiniz. Parlak renkleri bu besinlerin beyin güçlendirici antioksidanlar içerdiğinin göstergesidir.
Arkadaşlarınızla kitap tartışma grubu oluşturun
“Okumak sadece beyninizi geliştirmekle kalmıyor, okuduklarınız üzerine tartışmak şaşırtıcı bir süratle hafızanızı geliştiriyor.” Bu sözlerin sahibi nörobilimci ve Center for BrainHealth’nin (Beyin Sağlığı Merkezi) kurucusu Dr. Sandra Bond Chapman. Düzenli kitap okumak beynimizin frontal lobunu güçlendiriyor. Dr. Chapman’ın açıklamasına göre “Frontal lob en son gelişen ancak yaşlanmayla birlikte ilk zayıflamaya başlayan bölge. Frontal lobun fonksiyonlarını güçlendirmek için okuduklarını tartışmak, kitaptaki mesajları çözümlemek, satır aralarını ve söylenmeyenleri görmeye çalışmak gibi derin düşünme aktiviteleri içinde bulunmak son derece faydalı.”
Yoga yapmaya ne dersiniz?
Yoga eğitmeni Gina Norman “Kuzey Carolina Üniversitesi’nde yapılan bir araştırma meditatif egzersizlerin eleştirel düşünmeyi güçlendiren bilişsel yetileri kuvvetlendirdiğini gösteriyor.” diyor. Psikolog ve fizyoterapist Dr. Elizabeth Lombardo’a göreyse, yoga yapmasanız bile benzeri beden-zihin dengesini sağlayan benzeri aktiviteler de beyin gücünüzü destekliyor. “Egzersiz vücuttaki, dolayısıyla beyin ve beynin hafızadan sorumlu alanlardaki kan dolaşımını hızlandırır. Fareler üzerinde yapılan bir araştırmada, düzenli hareket yapması sağlanan farelerin beyinlerinin yaşlanmayla birlikte zayıflayan hipokampus bölgesinde yeni hücrelerin oluştuğu gözlendi. Bu yüzden merdiven inip çıkın, dans edin, yürüyüş yapın ya da eğlenceli bir şeyler isterseniz çocuğunuzla birlikte yatağın üstünde zıplayabilirsiniz.”
Biberiye koklayın
Maydanoz, adaçayı ve kekik kokuları zihne iyi gelir; ama söz konusu hafıza gelişimi ise, biberiye kraldır desek yeri. İngiltere’de yapılan bir araştırmada kokuların zihinsel performans üzerindeki etkisi ölçüldü. Biberiye kokusuna maruz bırakılan ofis çalışanlarının uzun süreli hafızalarının, herhangi bir kokuya maruz bırakılmayanlara göre daha güçlü olduğu gözlendi. Aromaterapist Cher Core “Hafızaya dost başka esanslar da var; ancak biberiye en ekonomiği ve en iyisi…” diyor ve ekliyor: “Havaya biberiye kokusu püskürtün, parfüm olarak kullanın ya da buhar olara uygulayın. Hafıza, konsantrasyon ve odaklanma sorunu olanlar için harika bir tercih olacaktır.”
Dikkatinizi o ana verin
“Uzmanlara göre hafıza problemlerimizin önemli bir bölümü yeterince dikkat etmemekten ve öğrendiklerimizi zihnimize düzenli şekilde kaydetmemekten kaynaklanıyor. Yani sorun hafızamızda değil, onu doğru kullanamayan bizde. Kaydetmediğiniz bilgiye ulaşamazsınız.” Bu sözlerin sahibi Northwestern Üniversitesi öğretim üyesi Linda Edelstein. Peki dikkatimizi artırmanın ilk yolu nedir? Şudur: Aynı anda birden fazla şey yapmayı bırak ve tüm varlığınla orada ol. Bu da şu demek; yemek yerken bulmaca çözmeyi, kitap okurken TV izlemeyi, biriyle tanıştırılırken dün akşamki maçı düşünmeyi bırakın (böylece o kişinin ismini hatırlama ihtimaliniz yükselir).
Yeni bir şarkı öğrenin
10 sene öncesinin şarkılarını söyler misiniz bazen? Hatta çocukluğunuzun hit şarkılarını… Sözleri hâlâ aklınızdadır. Kelime öğrenmek eğlenceli olduğu kadar beyin için faydalıdır da… Beyin sağlığı ve hafıza uzmanı Dr. Cynthia Green diyor ki: “Bir şarkının sözlerini ezberleyerek en azından iki tür hafızayı etkinleştirirsiniz; işitsel ve sözel hafıza… Ve bu çok sık rastladığımız bir durum değildir. Beyninizi sürekli entelektüel ilgi alanlarıyla meşgul etmek ‘bilişsel rezervinizi’ genişletir ve uzun vadede bunama riskini azaltır.”
Bir şeyler çiziktirin
En son ne zaman elinize bir kağıt aldınız ve kalpler, çiçekler, böcekler, aklınıza ne gelirse çiziktirdiniz? Şaşırtıcı ama beyin sağlığı ve hafıza uzmanı Dr. Cynthia Green şunları söylüyor: “Kağıt üzerinde serbestçe gezinen bir kalem beynin hafıza merkezlerini güçlendirir.” Öğrenme ve hafızada ilk adım olan kağıt ve kalem kullanımının aynı zamanda konsantrasyonu artırdığı da araştırmalarca kanıtlandı.
Karen Holt
bgdergisi@gmail.com
