Topluluk içine çıkamayan, yeni tanıştığı bir kişi karşısında aşırı derecede sıkılan, kalabalık ortamlarda kızarıp bozaran pek çok kişi görmüşsünüzdür.
Dünyadaki üçüncü büyük psikolojik sorun olan sosyal fobiden muzdarip bu kişiler, yetersizlik hissiyle hata yapmaktan, alay edilmekten, küçük düşmekten büyük korku duyarlar. Her an yanlış ve onaylanmayan bir şeyler yaptıklarından şüphelenerek, çevrelerindeki kişilerin kendilerini ayıpladığını, yadırgadığını düşünür, kalabalık ortamlara kolay kolay giremez, yalnız kalmayı tercih ederler.
Sosyal fobiye sahip kişiler, kendi hatalarını gözlerinde fazla büyüten ve özgüven eksikliği yaşayan kişilerdir; başkalarından onay bekleme, diğerlerinin fikirlerine gereğinden fazla önem verme, kendi istek ve düşüncelerini ortaya koymaktan çekinme gibi tutumlara sahiptirler. Yaptıkları her hareketin diğerlerince adım adım izlendiği, söyledikleri her sözün tepki toplayacağı ve eleştirildiği kaygısıyla yaşarlar. Herkesin kendisine baktığı hissiyle alışveriş yaparken soğuk terler döken bir kadın, tanımadığı biriyle karşılaşacağı için çalan telefonun önünde zangır zangır titreyen bir kız, okulun ilk günü profesörün herkesten kendisini tanıtmasını isteyeceği düşüncesiyle derse gitmemeyi tercih eden bir öğrenci sosyal fobinin acısını çekmektedir.
Sosyal Fobisi Olan Kişiler Neleri Yapmakta Zorlanıyorlar?
· Satın alınan bir malı iade etmek üzere mağazaya geri götürmek
· İş görüşmelerine gitmek
· Tartışmaya girişmek
· Genel tuvaletleri kullanmak
· Bir gruba önceden hazırladığı bir sunum yapmak
· Alışverişte pazarlık etmek
· Grup çalışmalarına ya da etkinliklerine katılmak
· Hayır demek
· Karşı cinsle iletişim kurmak
· Topluluk önünde konuşmak
· Genel yerlerde yemek yemek
· Statüsü yüksek biriyle konuşmak
· Başkalarının önünde soyunup giyinmek
· Israrcı bir satıcıya karşı koymak
· Hazırlıksız olarak grup önünde konuşmak
· Sınava veya mülakata girmek
· İyi tanınmayan veya yeni tanışılan bir kişiye onunla aynı fikirde olmadığını söylemek
· Yetenek ya da bilginin sınanması
· Tanımadığı birine telefon açmak
· Başkaları kendisini izlerken yazı yazmak ya da çalışmak
· Arkadaş toplantılarına, eğlencelere katılmak
· Topluluk içinde telefonla konuşmak
Sosyal Fobisi Olan Kişilerde Meydana Gelen Değişiklikler
· Nefes darlığı
· Yüz kızarması
· Bulanık görme
· Terleme
· Ağız kuruması
· Kalp çarpıntısı
· Nefes kesilmesi
· Titreme
· Yutkunma güçlüğü
Sosyal Fobisi Olan Kişiler Neler Düşünüyor?
· Hiçbir işi istenildiği gibi yapamıyorum.
· Daha iyi olmam gerekiyor.
· Kurduğum bu cümleye eminim herkes içinden gülmüştür.
· İnsanları kırmamalıyım.
· Yeteri kadar güzel değilim.
· İnsanların beni beğenmesi için hiçbir sebep yok.
· Yine yanlış yaptım, rezil oldum.
· Hiçbir işi doğru ve istenildiği gibi yapamıyorum.
· Utandığımı belli etmemeliyim.
· Sevilmeye layık değilim.
· Hata yapmamalıyım.
· Çok rahat davranmalıyım.
· Herkes bana bakıyor, kusurlarımı görüyor.
· Keşke bu cümleyi söylemeseydim.
Tedavi Yöntemleri
İlaçla tedavi, fobileri ortadan kaldırmada baş vurulan yöntemler arasında yer alıyor. Adrenalin düzeyindeki artışa bağlı olduğu saptanan durumlarda, bu maddenin salgılanma hızını düşürecek ilaçlar kullanılıyor. Ancak doktor tavsiyesi olmadan bu tedaviye başlanması oldukça sakıncalı. Tek başına ilaç tedavisi yeterli görülmediği için psikolojik kökenli fobik vakalarda grup terapisi, aile terapisi ya da bireysel terapi uygulanıyor. Hastanın korkulan ve kaygı uyandıran durum veya nesnenin üzerine gitmesi ve onunla yüzleşmesi de fobilerin ortadan kaldırılmasında kullanılan en yaygın yöntemlerden biri. Kaygı uyandıran durum ve nesne karşısında meydana gelen kalp çarpıntısı, terleme, nefes kesilmesi gibi sorunların önüne geçmek için de gevşeme teknikleri sıklıkla baş vurulan yöntemler arasında yer alıyor.
Çocukluk yaşlarında aile içi şiddet ortamına maruz kalmış kişilerin ileriki yaşlarda korku ve kaygılarını obje ve olaylar üzerine yönlendirmeleri fobi oluşumunu tetikliyor. Bunu göz önünde bulundurduğumuzda, huzurlu ve kavgadan uzak bir ev ortamı yaratma konusunda ailelere büyük iş düştüğü de kaçınılmaz bir gerçek olarak karşımıza çıkıyor.
Dr. Yıldız Birincioğlu
www.gencgelisim.com
